UE inwestuje ponad 62 mln euro w 17 innowacyjnych małych projektów w dziedzinie czystych technologii w ramach czwartej rundy udzielania dotacji z unijnego funduszu innowacyjnego.

Udzielone dotacje pomogą wprowadzić na rynek przełomowe technologie w sektorach energochłonnych, jak również w sektorach energii ze źródeł odnawialnych, wodoru i magazynowania energii. Przyspieszy to przejście na czystą energię i dekarbonizację w Europie w wielu różnych sektorach przemysłu i wielu państwach. Wybrane projekty są zlokalizowane w jedenastu państwach członkowskich UE, a są to: Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Polska i Włochy oraz, po raz pierwszy, Cypr, Czechy, Litwa i Słowenia. Wspomniane projekty będą realizowane m.in. w sektorach produkcji czystego wodoru, energii wiatrowej i produkcji szkła.

Każdy z 17 projektów otrzyma dotację w wysokości od 2,5 do 7,5 mln euro, finansowaną z dochodów z handlu uprawnieniami do emisji. Projekty te były oceniane przez niezależnych ekspertów pod kątem ich zdolności do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w porównaniu z technologiami opartymi na paliwach kopalnych oraz do wprowadzenia innowacji znacznie wykraczających poza najnowocześniejsze technologie. Badano również, czy projekty te są wystarczająco dojrzałe, by można je wprowadzić w życie. Inne kryteria, którymi kierowano się przy wyborze, to m.in. potencjał projektów pod względem zwiększania skali, a także ich opłacalność.  

Ponadto niewielka liczba projektów, które są obiecujące, ale nie są jeszcze wystarczająco dojrzałe, aby uzyskać dotację, zostanie wstępnie zaklasyfikowana do uzyskania wsparcia w zakresie opracowywania projektów, którego udzieli Europejski Bank Inwestycyjny. Lista tych projektów zostanie ogłoszona w drugim kwartale 2023 r. 

Projekty w skrócie

Sektory energochłonne: 

Szkło, ceramika i materiały budowlane (5 projektów): W ramach projektu realizowanego w Belgii wykorzystane zostaną odpady z produkcji stali, które – po związaniu w nich CO2 – zostaną użyte jako innowacyjny materiał budowlany do budowy budynków bez użycia cementu. Inny projekt w Słowenii zademonstruje pierwszy w swoim rodzaju regeneracyjny piec szklarski, który zmniejszy zużycie gazu ziemnego dzięki częściowej elektryfikacji procesu topienia. W ramach trzeciego projektu powstanie piec hybrydowy do produkcji wełny szklanej w Holandii. Ponadto dwa projekty we Włoszech przyczynią się do ograniczenia emisji pochodzących z produkcji szkła wysokiej jakości dzięki hybrydowemu wykorzystaniu energii elektrycznej i gazu w piecu topielnym oraz dzięki odzyskowi ciepła w procesie produkcji. 

Rafinerie i wodór (4 projekty): W ramach projektu realizowanego w Holandii wykorzystana zostanie przełomowa technologia do produkcji surowego oleju cukrowego z odpadów leśnych i rolniczych używanego jako paliwo w silnikach statków. Dzięki połączeniu energii fotowoltaicznej i biomasy w ramach projektu w Czechach produkowany będzie ekologiczny wodór w celu zaopatrywania lokalnych operatorów autobusów, pociągów i samochodów ciężarowych.  W projekcie realizowanym na Cyprze do produkcji ekologicznego wodoru na potrzeby transportu wykorzystany zostanie elektrolizer o mocy 2 MW. W ramach czwartego projektu, realizowanego w Polsce, powstanie instalacja do produkcji ekologicznego wodoru zasilana energią odnawialną oraz z układu odzysku ciepła.  

Cement i wapno (1 projekt): Aby obniżyć emisyjność części procesu produkcji cementu, w ramach realizowanego w Hiszpanii projektu z odpadów produkowany będzie gaz syntezowy, który zastąpi znaczne ilości paliw kopalnych wykorzystywanych podczas produkcji.  

Inne energochłonne sektory (1 projekt): W ramach projektu w Hiszpanii powstanie wysoce skalowalny układ kompresyjnej pompy ciepła w celu zwiększenia odzysku ciepła z odpadów w energochłonnych sektorach przemysłu.  

Energia odnawialna (4 projekty): Projekt realizowany we Francji zademonstruje innowacyjną konstrukcję fotowoltaiczną nadającą się do wykorzystania w procesach produkcji rolnej. W ramach projektu realizowanego w Hiszpanii wykorzystana zostanie autonomiczna technologia żagla skrzydłowego do zmniejszenia zużycia paliwa w transporcie morskim. W ramach projektu realizowanego w Finlandii zastosowany zostanie geotermalny system ogrzewania i chłodzenia w kompleksie budynków w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Ponadto w ramach realizowanego we Francji projektu powstanie wysoce innowacyjny pchacz napędzany wodorem na potrzeby transportu ładunków masowych w regionie metropolitalnym Paryża. 

Magazynowanie energii (1 projekt): W ramach projektu realizowanego na Litwie zaprezentowany zostanie nowy system fotowoltaiczny z systemem magazynowania energii słonecznej, który umożliwi komercyjnym i przemysłowym odbiorcom energii elektrycznej zaspokojenie 100 proc. ich potrzeb dzięki produkowanej lokalnie taniej energii elektrycznej. 

Produkcja komponentów dla sektorów magazynowania energii lub produkcji energii ze źródeł odnawialnych (1 projekt): W ramach projektu rozpocznie się komercjalizacja nowej technologii chłodzenia akumulatorów dla pojazdów elektrycznych, która pozwoli zmniejszyć koszty i emisje CO2.  Projekt ten będzie realizowany jednocześnie w Czechach, Francji i Hiszpanii.  

Kontekst

Fundusz innowacyjny jest jednym z największych na świecie programów finansowania demonstracji i komercjalizacji innowacyjnych technologii niskoemisyjnych. Fundusz ten jest finansowany z dochodów ze sprzedaży aukcyjnej uprawnień w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS) i szacuje się, że jego budżet na okres do 2030 r. wynosi około 38 mld euro. Celem funduszu innowacyjnego jest stworzenie odpowiednich zachęt finansowych dla przedsiębiorstw i organów publicznych do inwestowania już teraz w technologie niskoemisyjne nowej generacji i zapewnienie przedsiębiorstwom z UE przewagi pioniera, aby mogły się stać światowymi liderami w dziedzinie technologii.

W odniesieniu do projektów wybranych w ramach drugiego zaproszenia do składania wniosków rozpocznie się teraz proces przygotowania indywidualnych umów o udzielenie dotacji z Europejską Agencją Wykonawczą ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (CINEA), agencją odpowiedzialną za realizację zadań funduszu. Umowy te powinny zostać sfinalizowane w drugim kwartale 2023 r., co umożliwi Komisji przyjęcie odpowiedniej decyzji o udzieleniu dotacji i rozpoczęcie ich wypłacania. 

19 stycznia 2023 r. decydenci, inwestorzy i liderzy przemysłu spotkają się na konferencji na temat finansowania innowacyjnych czystych technologii, aby omówić z podmiotami finansującymi z sektora prywatnego i publicznego liczne możliwości biznesowe, jakie stwarza fundusz innowacyjny. Przedstawiciele projektów zgłoszonych w ramach drugiego zaproszenia do składania wniosków dotyczących projektów wielkoskalowych, w przypadku których pomyślnie sfinalizowano umowy o udzielenie dotacji, podpiszą swoje umowy w trakcie tego wydarzenia.  

3 listopada Komisja ogłosiła trzecie zaproszenie do składania wniosków dotyczących projektów wielkoskalowych. Jak zapowiedziano w planie REPowerEU, dostępne środki finansowe podwojono do 3 mld euro, aby dalej wspierać niezależność UE od rosyjskich paliw kopalnych, w ramach tematów RePowerEU dotyczących elektryfikacji przemysłu i wodoru, produkcji i projektów pilotażowych średniej wielkości. Komisja zachęca projektodawców do ponownego składania wniosków w odniesieniu do projektów, które nie zostały wybrane w ramach poprzednich zaproszeń. Zaproszenie będzie otwarte do dnia 16 marca 2023 r.