Komisja z zadowoleniem przyjmuje fakt przeprowadzenia przez Europejski Trybunał Obrachunkowy (ETO) szeroko zakrojonych prac nad opublikowanym dziś sprawozdaniem rocznym dotyczącym budżetu UE na 2023 r., odnotowując jednocześnie cenne spostrzeżenia Trybunału dotyczące prawidłowości wykonania budżetu UE.

Najważniejsze osiągnięcia budżetu UE w 2023 r.

W 2023 r. budżet UE nadal przyczyniał się do realizacji naszych priorytetów.

W ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) – centralnego elementu NextGenerationEU (NGEU) – państwa członkowskie otrzymały w 2023 r. płatności przeznaczone na ponad 700 kamieni milowych i wartości docelowych, w tym w związku z 22 reformami pobudzającymi wzrost gospodarczy i realizowanymi zgodnie z zaleceniami dla poszczególnych krajów w ramach europejskiego semestru.

Niezależnie od NGEU, w oparciu o budżet UE na 2023 r. dokonano inwestycji o wartości 159 mld euro (38 proc. łącznych wydatków) w obszarze działań związanych z klimatem, przynoszących obywatelom UE wymierne korzyści. Tym samym zanieczyszczenie naszego środowiska dwutlenkiem węgla zmniejszyło się o około 87 mln ton rocznie. Co więcej, wprowadzenie zielonych obligacji NGEU, dzięki którym do końca 2023 r. pozyskano 49 mld euro, umocniło finansowanie działań związanych z klimatem i rozszerzyło unijny rynek zrównoważonego finansowania.

W ramach obecnego budżetu, obejmującego lata 2021–2027, do 2023 r. przeznaczono prawie 15 mld euro rozwój sieci szerokopasmowych o dużej przepustowości i sieci 5G, co pozwoliło poprawić łączność cyfrową i zaoferować obywatelom i przedsiębiorstwom lepszy dostęp do jednolitego rynku cyfrowego.

Ponadto budżet UE odegrał kluczową rolę we wspieraniu Ukrainy w jej zmaganiach z rosyjską wojną napastniczą oraz w staraniach na rzecz przystąpienia Ukrainy do UE. Do końca 2023 r. UE i jej państwa członkowskie przekazały Ukrainie i jej mieszkańcom pomoc sięgającą niemal 85 mld euro. Kwota ta obejmowała wypłatę 18 mld euro w postaci wysoce preferencyjnych pożyczek, wchodzących w skład bezprecedensowego pakietu wsparcia realizowanego za pośrednictwem instrumentu pomocy makrofinansowej plus.

W 2023 r. cztery państwa członkowskie otrzymały z Funduszu Solidarności Unii Europejskiej ponad 755 mln euro na wsparcie odbudowy i rekonstrukcji – był to wymierny dowód solidarności UE z obywatelami dotkniętymi klęskami żywiołowymi.

I wreszcie, w 2023 r. Komisja przeznaczyła 2,4 mld euro na pomoc humanitarną, między innymi zwiększając czterokrotnie pomoc humanitarną dla Palestyńczyków, dotkniętych utrzymującymi się działaniami wojennymi na Bliskim Wschodzie. Łącznie przeznaczono dla nich ponad 100 mln euro.

Opinia Komisji na temat sprawozdania ETO dotyczącego budżetu UE w 2023 r.

Komisja z zadowoleniem przyjmuje decyzję Europejskiego Trybunału Obrachunkowego (ETO) o wydaniu, po raz siedemnasty z kolei, pozytywnej opinii w sprawie rocznego sprawozdania finansowego UE. Podobnie jak w poprzednich latach, ETO nie stwierdził znaczących błędów po stronie przychodów UE. 

Komisja odnotowała jednak negatywną opinię ETO odnośnie do prawidłowości wydatków w ramach wieloletnich ram finansowych (WRF) oraz opinię z zastrzeżeniami odnośnie do RRF. Komisja przypomina, że szacowany poziom błędu zgłoszony przez ETO nie jest miarą nadużyć finansowych, nieefektywności czy też marnotrawstwa, lecz wskazuje raczej na nieprawidłowości administracyjne, które nie mają wpływu na wynik końcowy projektu, i które są zazwyczaj korygowane lub odzyskiwane. Komisja zgadza się jednocześnie z tym, że konieczne są pewne udoskonalenia i podejmuje odpowiednie działania.

Co więcej, biorąc pod uwagę odmienne role – odpowiednio audytora zewnętrznego i zarządzającego budżetem UE – obie te instytucje mogą stosować różne metody służące wykrywaniu błędów oraz szacowaniu skutków finansowych takich błędów. W niektórych przypadkach może to prowadzić do różnych wyników. Komisja jest niezmiennie gotowa do ścisłej współpracy z ETO i dalszego dostosowywania metod kontroli oraz wykładni przepisów, przy pełnym poszanowaniu niezależności i prerogatyw obu instytucji.

Komisja zgadza się na przykład z tym, że potrzebne są usprawnienia w zakresie złożonych zasad wydatkowania. Komisja prowadzi intensywne prace nad tym zagadnieniem. Zarówno ETO, jak i Komisja zgadzają się również odnośnie do tego, które rodzaje wydatków są najbardziej narażone na błędy oraz w których obszarach należy podjąć działania służące wzmocnieniu ochrony budżetu UE.

Komisja intensywnie pracuje na rzecz wzmocnienia ochrony budżetu przed nieprawidłowościami

Dzięki setkom tysięcy kontroli, które organy krajowe, inni partnerzy oraz sama Komisja dokonują przed dokonaniem płatności oraz po ich dokonaniu, Komisja jest dobrze poinformowana o zagrożeniach, na jakie narażony jest budżet UE, i może podejmować precyzyjnie ukierunkowane działania w celu ich wyeliminowania. Celem Komisji jest utrzymanie ostatecznego poziomu błędu po zamknięciu programów i zakończeniu wszystkich kontroli i korekt na poziomie poniżej 2 proc. W 2023 r. cel ten został osiągnięty, przy czym szacuje się, że ryzyko w chwili zamknięcia wyniesie zaledwie 0,9 proc., co w pełni odpowiada poziomowi z minionych lat.

Komisja nieustannie udoskonala zarządzanie budżetem UE. Na wniosek Komisji współprawodawcy uzgodnili zmianę przepisów dotyczących zarządzania finansami budżetu UE, które weszły w życie we wrześniu 2024 r. Dzięki temu finansowanie UE będzie bardziej przejrzyste, zinformatyzowane i lepiej będzie odzwierciedlać wartości Unii. Błędy często wynikają ze złożoności przepisów, w związku z czym Komisja stale dąży do upraszczania i ujednolicania wymogów dotyczących wydatków. Na przykład, jeżeli chodzi o obszar finansowania w ramach polityki spójności, w ramach prawnych mających zastosowanie do okresu wydatkowania 2021–2027 przewidziano obszerny zestaw środków upraszczających.

Ponadto Komisja utrzymuje ścisłą współpracę z podmiotami wykonującymi budżet UE, zwłaszcza z organami krajowymi, i za pośrednictwem działań informacyjnych aktywnie poszerza wiedzę beneficjentów finansowania.

Komisja będzie nadal stosować swoje narzędzia zapobiegawcze i naprawcze, takie jak przerwanie lub zawieszenie płatności oraz korekty finansowe. W 2023 r. Komisja i państwa członkowskie wdrożyły środki zapobiegawcze i naprawcze na kwotę 3,8 mld euro.

Kontekst

Publikacja sprawozdania rocznego Europejskiego Trybunału Obrachunkowego oraz przedstawienie Parlamentowi Europejskiemu pakietu dotyczącego zintegrowanej sprawozdawczości finansowej i sprawozdawczości w zakresie rozliczalności (IFAR) dają początek corocznej procedurze udzielania absolutorium z wykonania budżetu UE w celu podsumowania finansowego zarządzania budżetu UE oraz jego osiągnięć w 2023 r.

Pakiet IFAR obejmuje pięć sprawozdań Komisji, w których przedstawiono obszerny przegląd sposobu wykorzystania budżetu UE. Sprawozdania te mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia przejrzystości i rozliczalności z punktu widzenia wykorzystania pieniędzy podatników.

W ramach procedury udzielania absolutorium Parlament Europejski bierze pod uwagę pakiet IFAR, sprawozdanie roczne ETO i wszelkie stosowne sprawozdania specjalne ETO, a następnie podejmuje decyzję o zatwierdzeniu, opóźnieniu lub odmowie udzielenia absolutorium z wykonania budżetu.

Komisja Europejska ściśle współpracuje z państwami członkowskimi i innymi partnerami, dążąc do zapewnienia, aby budżet UE był wydatkowany w sposób efektywny, wolny od nadużyć finansowych i nieprawidłowości oraz zgodnie z celami polityki UE, oraz aby przynosił obywatelom korzyści i prowadził do osiągnięcia wymiernych rezultatów.