UE i jej 27 państw członkowskich znacznie zwiększyło oficjalną pomoc rozwojową (ODA) dla krajów partnerskich, tj. do 66,8 mld EUR w 2020 r. Ze wstępnych danych opublikowanych przez Komitet Pomocy Rozwojowej Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD-DAC) wynika, że w porównaniu z 0,41 % w 2019 r. stanowi to wzrost o 15 % w ujęciu nominalnym, odpowiadający 0,50 % łącznego dochodu narodowego brutto (DNB). W ten sposób UE i jej państwa członkowskie potwierdzają swoją pozycję czołowego darczyńcy na świecie, zapewniając 46 % globalnej pomocy ze strony UE i innych darczyńców DAC. Poczyniły one tym samym znaczne postępy w realizacji zobowiązania do przekazania co najmniej 0,7 % łącznego DNB jako ODA do 2030 r.

Komisarz do spraw partnerstw międzynarodowych Jutta Urpilainen stwierdziła: „Drużyna Europy” znacznie zwiększyła swój wkład w oficjalną pomoc rozwojową w porównaniu z ubiegłym rokiem. Ma to kluczowe znaczenie w czasach, gdy tak wiele osób w naszych krajach partnerskich stoi w obliczu poważnych wyzwań zdrowotnych, gospodarczych i społecznych postawionych przed nimi przez kryzys związany z COVID-19. Najnowsze dane pokazują, że 10 lat przed terminem realizacji naszego zobowiązania do przeznaczenia 0,7 % łącznego DNB na oficjalną pomoc rozwojową jesteśmy bardziej niż kiedykolwiek zdeterminowani, by osiągnąć ten cel.

Ogółem 17 państw członkowskich zwiększyło swoją oficjalną pomoc rozwojową w ujęciu nominalnym w 2020 r. w porównaniu z 2019 r., przy czym największy wzrost nominalny odnotowano w Niemczech (+3 310 mln EUR), Francji (+1 499 mln EUR) i Szwecji (+921 mln EUR), a dalsze wzrosty odnotowano w Austrii, Belgii, Bułgarii, Chorwacji, na Cyprze, w Danii, Finlandii, na Węgrzech, Łotwie, Malcie, w Polsce, Rumunii, Słowacji i Słowenii. Oficjalna pomoc rozwojowa instytucji UE (tj. Komisji Europejskiej i EBI) wzrosła w 2020 r. ogółem o 3,7 mld euro (27 %) w ujęciu nominalnym. 15 państw członkowskich zwiększyło swoją oficjalną pomoc rozwojową w stosunku do swojego DNB o co najmniej 0,01 punktu procentowego: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Łotwa, Malta, Niemcy, Rumunia, Słowacja, Szwecja i Węgry. Na Cyprze i w Grecji ODA wyrażona jako odsetek DNB zmniejszyła się o co najmniej 0,01 punktu procentowego.

W odpowiedzi na pandemię koronawirusa UE, jej państwa członkowskie oraz europejskie instytucje finansowe, wraz z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym i Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju, połączyły swoje zasoby finansowe jako „Drużyna Europy”, uruchamiając w 2020 r. ponad 40 mld euro na wsparcie krajów partnerskich. 65 % tej kwoty wypłacono już w 2020 r. w celu zaspokojenia najpilniejszych potrzeb humanitarnych, wsparcia systemów ochrony zdrowia, infrastruktury wodociągowej i sanitarnej oraz zaopatrzenia w żywność, a także rozwiązywania społecznych i gospodarczych skutków pandemii. Bezprecedensowy charakter kryzysu związanego z COVID-19 ogromnie obciążył finanse publiczne i ograniczył zdolność obsługi zadłużenia wielu krajów rozwijających się, wpływając negatywnie na ich zdolność do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju. Dlatego też w maju 2020 r. przewodnicząca Ursula von der Leyen zaapelowała o globalną inicjatywę na rzecz odbudowy, łączącą redukcję długu i inwestycje z celami zrównoważonego rozwoju w celu promowania ekologicznej, cyfrowej i sprawiedliwej odbudowy gospodarek zwiększającej ich odporność. Globalna inicjatywa na rzecz odbudowy ma na celu ukierunkowanie decyzji politycznych na wsparcie transformacji ekologicznej i cyfrowej, włączenie społeczne i rozwój społeczny, przy jednoczesnym zwiększeniu zdolności obsługi zadłużenia w krajach partnerskich.

ODA jest jednym ze źródeł finansowania wspierających realizację celów zrównoważonego rozwoju, jednak potrzebna jest większa przejrzystość w odniesieniu do wszystkich źródeł finansowania zrównoważonego rozwoju. Ważnym krokiem w tym kierunku było zgromadzenie i opublikowanie po raz pierwszy danych dotyczących całkowitego oficjalnego wsparcia na rzecz zrównoważonego rozwoju (TOSSD), co zwiększyło przejrzystość wszystkich oficjalnie wspieranych zasobów przeznaczonych na cele zrównoważonego rozwoju, w tym współpracy południe-południe, wsparcia globalnych dóbr publicznych, takich jak badania nad szczepionkami i łagodzenie zmiany klimatu, a także prywatnego finansowania uruchamianego w drodze oficjalnych interwencji.

Kontekst

Opublikowane dane opierają się na wstępnych informacjach przekazanych przez państwa członkowskie UE do OECD w oczekiwaniu na szczegółowe dane końcowe, które OECD ma opublikować na początku 2022 r. Wspólna oficjalna pomoc rozwojowa UE obejmuje całkowite wydatki na oficjalną pomoc rozwojową ponoszone przez państwa członkowskie UE oraz pomoc przekazywaną przez instytucje UE nieprzypisaną poszczególnym państwom członkowskim lub Zjednoczonemu Królestwu (zwłaszcza zasoby własne Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz, po raz pierwszy w 2020 r., specjalne pożyczki w ramach pomocy makrofinansowej udzielane w oparciu o ekwiwalent dotacji).

Pomimo wystąpienia z Unii Europejskiej w dniu 1 lutego 2020 r. Zjednoczone Królestwo nadal wnosiło w 2020 r. wkład finansowy w postaci ODA do budżetu UE i Europejskiego Funduszu Rozwoju. Jest on uwzględniony w oficjalnej pomocy rozwojowej instytucji UE. Aby jednak uniknąć podwójnego naliczania oficjalnej pomocy rozwojowej zgłoszonej jako wspólna oficjalna pomoc rozwojowa UE i pomocy zgłoszonej przez Zjednoczone Królestwo, wkład Zjednoczonego Królestwa na rzecz instytucji UE nie jest uwzględniony w informacjach zgłaszanych jako wspólna ODA UE.

Cztery państwa członkowskie UE przekroczyły już w 2020 r. cel 0,7 % jako odsetka DNB przeznaczonego na ODA: Szwecja (1,14 %), Luksemburg (1,02 %), Dania (0,73 %) i Niemcy (0,73 %).

Przy wskazywaniu państw członkowskich, które zwiększyły lub zmniejszyły swoją pomoc wyrażoną jako udział w DNB, uwzględnia się jedynie przypadki, w których zmiana wynosi co najmniej 0,01 punktu procentowego (w oparciu o dokładne, a nie zaokrąglone wartości), natomiast uznaje się, że państwa członkowskie, w przypadku których zmiana jest mniejsza niż 0,01 punktu procentowego w obu kierunkach, utrzymały swoją ODA jako udział w DNB na stabilnym poziomie.

UE i jej państwa członkowskie osiągają tym samym wyniki znacznie powyżej średniej darczyńców DAC spoza UE pod względem ODA wyrażonej jako odsetek DNB, jako że w przypadku UE wynosi on 0,50 %, w porównaniu z 0,26 % w ujęciu łącznym dla wszystkich darczyńców DAC spoza UE.

W maju 2015 r. Rada Europejska potwierdziła swoje zobowiązanie do zwiększenia wspólnej ODA do 0,7 proc. łącznego DNB UE do 2030 r. Biorąc pod uwagę przepływy, od 2015 r. oficjalna pomoc rozwojowa UE i jej obecnych 27 państw członkowskich wzrosła o 37 proc. (18,7 mld euro) w ujęciu nominalnym, podczas gdy stosunek ODA do DNB zwiększył się o 0,1 punktu procentowego. W 2020 r. odnotowano zmianę tendencji spadkowej ODA trwającej od 2016 r., kiedy to pomoc UE i jej ówczesnych 28 państw członkowskich osiągnęła 0,52 % DNB. Zmiana ta wynika częściowo z bezwzględnego wzrostu łącznej oficjalnej pomocy rozwojowej w ujęciu nominalnym, a częściowo z bezwzględnego spadku łącznego DNB w ujęciu nominalnym. UE jest również zdeterminowana, by na rzecz krajów najsłabiej rozwiniętych (krajów LDC) przeznaczać w perspektywie krótkoterminowej łącznie od 0,15 do 0,20 proc. DNB UE i 0,20 proc. do 2030 r. Biorąc pod uwagę przepływy, od 2015 r. oficjalna pomoc rozwojowa UE i jej obecnych 27 państw członkowskich na rzecz krajów LDC wzrosła o 34 proc. (3,5 mld euro) w ujęciu nominalnym, osiągając w 2019 r. 13,8 mld euro (0,10 proc. DNB), a stosunek ODA dla LDC do DNB zwiększył się o 0,01 punktu procentowego. Ponadto w porównaniu z 2018 r. UE i jej ówczesne 28 państw członkowskich zwiększyły łączną oficjalną pomoc rozwojową dla Afryki o 3,6 % w ujęciu nominalnym, tj. do 25,9 mld euro w 2019 r. Dane za 2020 r. dotyczące ODA dla krajów najsłabiej rozwiniętych, Afryki i innych konkretnych odbiorców spodziewane są na początku 2022 r.

Zwiększenie zrównoważonego finansowania i zaangażowania sektora prywatnego w krajach partnerskich, w połączeniu z reformami mającymi na celu poprawę klimatu biznesowego, ma zasadnicze znaczenie, ponieważ sama ODA nie jest w stanie sprostać wyzwaniom globalnej inicjatywy na rzecz odbudowy. UE miała znaczny wkład w połączenie pomocy, inwestycji, handlu, mobilizacji zasobów krajowych i polityki mającej na celu uwolnienie pełnego potencjału wszystkich przepływów finansowych. Europejski Fundusz na rzecz Zrównoważonego Rozwoju w szczególności odegrał kluczową rolę w odblokowaniu dodatkowego finansowania dla krajów partnerskich. Tylko w ciągu ostatniego roku UE podpisała z partnerskimi instytucjami finansowymi gwarancje finansowe o wartości 1,55 mld euro, wykorzystując inwestycje o wartości ponad 17 mld euro, co przyczyni się również do tego, by odbudowa gospodarek po pandemii była ekologiczna, cyfrowa, sprawiedliwa i zwiększała ich odporność.