Nowoczesne detektory IONSCAN 600 służące do wykrywania materiałów wybuchowych i niebezpiecznych substancji chemicznych będą testowane przez polską kolej - Grupę PKP.

Półroczny pilotaż, pierwszy w Polsce, pomoże opracować standardy dla przyszłych systemów antyterrorystycznych i antysabotażowych, wzmacniając ochronę infrastruktury krytycznej. Urządzenia przekazała Komisja Europejska.

Wypożyczenie detektorów IONSCAN 600 Komisja Europejska realizuje w ramach planu dla UE w dziedzinie walki z terroryzmem. Testy potrwają od 30 października 2024 r. do 30 kwietnia 2025 r. Obejmą one m.in. kontrolę losową bagażu oraz ładunków towarowych na wybranych dworcach, w pociągach oraz terminalach cargo - na wzór systemów bezpieczeństwa stosowanych już na lotniskach. Detektory wykrywają potencjalnie niebezpieczne substancje przy pomocy skanujących pasków, które po zetknięciu z badanym przedmiotem są na miejscu analizowane.

W wydarzeniu inaugurującym współpracę uczestniczyli przedstawiciele Komisji Europejskiej, Policji, Straży Granicznej, ABW oraz spółek Grupy PKP, w tym PKP S.A., PKP Intercity, PKP CARGO oraz Służby Ochrony Kolei. Pokazy metod detekcji odbyły się na dworcu Warszawa Centralna, w pociągu PKP Intercity oraz na terminalu PKP CARGO Connect.

Mobilne urządzenia trafiły do Polski bezpłatnie m.in. dzięki staraniom Przedstawicielstwa PKP w Brukseli.

Tworzenie standardów bezpieczeństwa

Komisja Europejska liczy, że testy prowadzone przez PKP pozwolą na określenie szczegółowych wymagań dotyczących skuteczności i funkcjonalności takich urządzeń w środowisku kolejowym. Wyniki będą wartościowym wkładem w opracowanie przez Komisję specyfikacji i standardów bazowych.

W ramach działań Dyrekcji Generalnej ds. Migracji i Spraw Wewnętrznych Komisji Europejskiej (DG HOME), Polska jest już piątym krajem Unii Europejskiej angażującym się w inicjatywy w zakresie bezpieczeństwa na kolei. Wcześniej podobne rozwiązania testowane były w Holandii, Belgii, Niemczech, Słowacji i Rumunii.

Udostępniony Polsce sprzęt będzie również testowany i wykorzystywany przez Straż Graniczną na przejściach granicznych z Ukrainą i Białorusią. Urządzenia są w stanie wykryć zarówno materiały wybuchowe i niebezpieczne substancje chemiczne, jak i sprawdzić, czy osoba miała z nimi kontakt lub z bronią. Jest to szczególnie istotne w kontekście bezpieczeństwa na zewnętrznych granicach UE.

Pilotaż detektorów to jedno z działań Komisji Europejski służących zharmonizowaniu wymagań operacyjnych dla tego typu sprzętu wykorzystywanego poza lotnictwem. W programie KE, dostępnym dla wszystkich producentów sprzętu dopuszczonego na rynek unijny, bierze obecnie udział pięć najczęściej stosowanych urządzeń wykrywających, w tym mobilne wykrywacze materiałów wybuchowych i chemicznych oraz konwencjonalne systemy rentgenowskie. Program ma zapewnić jednolite standardy ochrony przestrzeni publicznych i ułatwić operatorom wybór skutecznego sprzętu.

Kontekst

Program testowy realizowany przez PKP jest częścią planu dla UE w dziedzinie walki z terroryzmem (CT Agenda), czyli szerszych działań realizowanych przez Komisję Europejską od 2020 r. w zakresie harmonizacji i wzmacniania zabezpieczeń infrastruktury publicznej.

Urządzenia wykrywające są w stanie identyfikować obiekty i substancje mogące stanowić zagrożenie np. materiały wybuchowe. Komisja, we współpracy z sektorem prywatnym, dąży do rozszerzenia wykorzystania tych technologii poza ruch lotniczy i wspiera dobrowolne wprowadzanie norm UE dotyczących urządzeń wykrywających. Celem jest zagwarantowanie, że technologie te będą skutecznie identyfikować niebezpieczeństwa, jednocześnie umożliwiając swobodny przepływ osób.

W 2019 roku Platforma Bezpieczeństwa Kolei UE przyjęła dokument dobrych praktyk dotyczący technologii bezpieczeństwa dostosowanych do realiów kolei, proponując rozwiązania, takie jak wyrywkowe lub celowe kontrole z wykorzystaniem mobilnych urządzeń wykrywających.