Komisja rozpoczęła dialog z państwami członkowskimi na temat utworzenia chmury obliczeniowej do celów współpracy na rzecz dziedzictwa kulturowego, aby zwiększyć ochronę skarbów europejskiej kultury za pomocą infrastruktury cyfrowej. 

Chmura obliczeniowa ma służyć wspieraniu współpracy i współtworzenia w sektorach kultury, kreatywnym i technologicznym.

Chmura obliczeniowa do celów współpracy, na którą przeznaczone zostaną środki z programu „Horyzont Europa” w wysokości 110 mln euro do 2025 r., będzie jedyną w swoim rodzaju infrastrukturą, umożliwiającą bezprecedensową, transdyscyplinarną i szeroko zakrojoną współpracę między specjalistami, takimi jak badacze dziedzictwa kulturowego, kuratorzy, archiwiści i konserwatorzy. Zapewni ona najnowocześniejsze technologie digitalizacji artefaktów, badań dzieł sztuki i dokumentowania danych, przyspieszając rozwój ochrony, konserwacji i odtwarzania dziedzictwa kulturowego i uzupełniając te dziedziny o nowy cyfrowy wymiar. Celem projektu jest ułatwienie dostępu do zaawansowanych technologii i usunięcie barier, na jakie napotykają mniejsze i położone daleko od dużych ośrodków instytucje.

Podstawy dla europejskiej chmury współpracy na rzecz dziedzictwa kulturowego stworzyli: Marija Gabriel, komisarz do spraw innowacji, badań naukowych, kultury, edukacji i młodzieży, wraz z ministrami kultury i nauki oraz przedstawicielami wysokiego szczebla z państw członkowskich i Parlamentu Europejskiego.

Do tej pory jedynie 30–50 % zbiorów kultury w Europie zostało poddanych digitalizacji. Statystyki są jeszcze niższe w przypadku trójwymiarowych reprezentacji dużych obiektów dziedzictwa kulturowego i krajobrazów, które stanowią podstawę do pogłębionych badań naukowych. Ponadto większość stosowanych norm nie jest jednorodna, identyfikowalna ani bezpieczna, co naraża na szwank materialne i niematerialne dobra kultury w Europie.

Komisarz Marija Gabriel stwierdziła: „Wraz z europejską chmurą do celów współpracy na rzecz dziedzictwa kulturowego bogate dziedzictwo kulturowe Europy zyska nowy, cyfrowy wymiar. Dzięki tym wysiłkom na szczeblu europejskim naukowcy, kuratorzy i muzealnicy będą mogli łatwiej nawiązywać współpracę, działając na rzecz ochrony naszego dziedzictwa kulturowego i ułatwiania dostępu do treści kulturowych, aby mogły z nich korzystać przyszłe pokolenia. Zapewni to również mniejszym muzeom i instytucjom kulturalnym nowe możliwości, np. dotyczące rozwoju digitalizacji i współpracy nad wspólnymi projektami w bezpiecznej i profesjonalnej przestrzeni roboczej”.

Prace właśnie się rozpoczęły, a ocenę skutków ex ante dotyczącą chmury do celów współpracy przeprowadziło ośmiu niezależnych ekspertów.  Opracowanie chmury będzie realizowane w ramach unijnego programu w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont Europa” (2021–2027). Program po raz pierwszy obejmuje klaster poświęcony wyłącznie „Kreatywności, dziedzictwu kulturowemu i włączeniu społecznemu”, którego całkowity budżet na lata 2021–2027 wynosi 2,28 mld euro. Komisja będzie ściśle współpracować z państwami członkowskimi w celu przygotowania programu prac „Horyzont Europa” obejmującego wdrożenie struktury, usług i narzędzi infrastruktury chmury obliczeniowej. Budżet przeznaczony na ten cel wynosi 110 mln euro, a zaproszenia do składania wniosków zostaną opublikowane w 2023 r. i 2024 r.

Kontekst

Działania w klastrze „Kreatywność, dziedzictwo kulturowe i włączenie społeczne” programu „Horyzont Europa” wspierają ekologizację i digitalizację europejskiego dziedzictwa kulturowego.  UE wspiera innowacje i kreatywność w sektorze sztuki, kultury oraz w sektorze kreatywnym za pośrednictwem różnych programów.  Po raz pierwszy program Kreatywna Europa przewiduje wsparcie sektorowe dla dziedzictwa kulturowego.

Sztandarową inicjatywą UE w dziedzinie włączenia społecznego, zrównoważonego rozwoju i estetyki jest inicjatywa nowego europejskiego Bauhausu. Infrastruktura chmury obliczeniowej, postulowana przez sektor kultury, pomoże lepiej chronić wyjątkowe europejskie artefakty, krajobrazy kulturowe, obiekty historyczne i zabytkowe budynki w epoce cyfrowej.

W ramach poprzedniego unijnego programu w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont 2020”, w badania naukowe i innowacje dotyczące opracowania narzędzi i metod ochrony materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego, ochrony zagrożonego dziedzictwa przed nielegalnym handlem oraz wspierania dostępu do dziedzictwa kulturowego i promowania turystyki kulturalnej zainwestowano ponad 60 mln euro.