Komisja Europejska przyjęła wniosek dotyczący przeglądu unijnych przepisów w zakresie transeuropejskich sieci energetycznych (rozporządzenie TEN-E) w celu lepszego wsparcia modernizacji transgranicznej infrastruktury energetycznej w Europie i osiągnięcia celów Europejskiego Zielonego Ładu. Dokonanie przez Europę postępu w przechodzeniu do neutralnej dla klimatu gospodarki wykorzystującej czystą energię wymaga nowej infrastruktury dostosowanej do nowych technologii. Polityka TEN-E wspiera tę transformację poprzez projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, które muszą przyczyniać się do osiągnięcia celów UE w zakresie redukcji emisji do 2030 r. oraz neutralności klimatycznej do 2050 r. Zmienione rozporządzenie będzie nadal służyć zapewnianiu, by nowe projekty odpowiadały celom w zakresie integracji rynku, konkurencyjności i bezpieczeństwa dostaw.

Wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu Frans Timmermans powiedział: Nadszedł obecnie czas, by inwestować w infrastrukturę energetyczną przyszłości. Zmienione przepisy dotyczące TEN-E umożliwią włączenie do naszego systemu energetycznego czystych technologii, w tym morskich farm wiatrowych oraz wodoru. Aby osiągnąć cel Zielonego Ładu, jakim jest neutralność klimatyczna do 2050 r., musimy dokonać teraz aktualizacji i modernizacji.

Komisarz do spraw energii Kadri Simson dodała: Obecne ramy TEN-E odegrały zasadniczą rolę w tworzeniu rzeczywistego jednolitego rynku energii, sprawiając, że jest on lepiej zintegrowany, bardziej konkurencyjny i bezpieczny. Nasze ambitne cele klimatyczne wymagają jednak położenia większego nacisku na zrównoważony rozwój i nowe czyste technologie. Dlatego też w naszym wniosku priorytetowo traktuje się sieci elektroenergetyczne, energię morską i gazy ze źródeł odnawialnych, natomiast infrastruktura ropy naftowej i gazu ziemnego nie będzie już kwalifikować się do wsparcia.

Nowe rozporządzenie TEN-E przyczyni się do realizacji celów UE w zakresie redukcji emisji poprzez promowanie włączenia odnawialnych źródeł energii i nowych czystych technologii energetycznych do systemu energetycznego. Będzie ono nadal łączyć regiony obecnie odizolowane od europejskich rynków energii, wzmacniać istniejące transgraniczne połączenia międzysystemowe oraz wspierać współpracę z krajami partnerskimi. Pomoże w terminowym udostępnieniu infrastruktury transgranicznej dzięki zaproponowaniu sposobów uproszczenia i przyspieszenia procedur wydawania pozwoleń i zezwoleń.

Wniosek Komisji przewiduje:

• wprowadzenie w stosunku do wszystkich projektów wymogu spełnienia obowiązkowych kryteriów zrównoważoności oraz przestrzegania zasady „nie czyń poważnych szkód”, jak określono w Zielonym Ładzie;
• aktualizację kategorii infrastruktury kwalifikujących się do wsparcia w ramach polityki TEN-E, co oznacza zakończenie wsparcia dla infrastruktury ropy naftowej i gazu ziemnego;
• nowe ukierunkowanie na morskie sieci elektroenergetyczne wraz z przepisami ułatwiającymi bardziej zintegrowane planowanie i wdrażanie infrastruktury lądowej i morskiej poprzez wprowadzenie punktów kompleksowej obsługi ds. infrastruktury morskiej;
• nowe ukierunkowanie na infrastrukturę wodorową, w tym transport i niektóre rodzaje elektrolizerów;
• ulepszone przepisy służące wsparciu upowszechniania inteligentnych sieci elektroenergetycznych w celu ułatwienia szybkiej elektryfikacji i zwiększenia produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych;
• nowe przepisy dotyczące inwestycji w inteligentne sieci w celu włączenia czystych gazów (takich jak biogaz i wodór odnawialny) do istniejących sieci;
• ciągłe uwzględnianie kwestii modernizacji sieci elektroenergetycznych i magazynów energii elektrycznej oraz sieci przesyłu dwutlenku węgla;
• nowe przepisy dotyczące wspierania projektów łączących UE z państwami trzecimi (projektów będących przedmiotem obopólnego zainteresowania, które wykazują wzajemne korzyści i wkład w realizację ogólnych celów Unii w zakresie energii i klimatu pod względem bezpieczeństwa dostaw i dekarbonizacji);
• zmienione ramy zarządzania w celu usprawnienia procesu planowania infrastruktury i zapewnienia jej zgodności z celami klimatycznymi i zasadami integracji systemów energetycznych, dzięki większemu zaangażowaniu zainteresowanych stron w całym procesie, wzmocnieniu roli Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER) oraz lepszemu nadzorowi ze strony Komisji;
• środki służące uproszczeniu procedur administracyjnych, przyspieszeniu realizacji projektów, skróceniu procedur wydawania pozwoleń na projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania w celu uniknięcia opóźnień we wdrażaniu projektów ułatwiających transformację energetyki, a także zwiększeniu przejrzystości i udziału w konsultacjach. 

Kontekst

W przyjętym w 2013 r. rozporządzeniu w sprawie transeuropejskich sieci energetycznych (TEN-E) ustanowiono przepisy dotyczące terminowego rozwoju i interoperacyjności transeuropejskich sieci energetycznych. Rozporządzenie pomogło osiągnąć cele polityki energetycznej UE: zapewnienie funkcjonowania wewnętrznego rynku energii i bezpieczeństwa dostaw w Unii; wspieranie efektywności energetycznej i oszczędności energii, jak również rozwoju nowych i odnawialnych form energii; oraz wspieranie wzajemnych połączeń między sieciami energii.

Wdrożenie rozporządzenia TEN-E oraz projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania we wszystkich regionach umożliwiło zwiększenie połączeń międzysystemowych w całej UE. Przyczyniło się to do zakończenia izolacji państw członkowskich, poprawy integracji rynku i konwergencji cen w całej Europie.