Komisja Europejska podejmuje kolejny krok we wdrażaniu paktu o migracji i azylu, rozpoczynając pierwszy roczny cykl zarządzania migracją.

Roczny cykl zawiera kompleksowy przegląd sytuacji azylowej i migracyjnej w UE, określa sytuacje migracyjne, w których znajdują się państwa członkowskie, oraz proponuje coroczną pulę solidarnościową, która ma zostać przyjęta przez Radę. Rozpoczęcie rocznego cyklu jest kluczowym kamieniem milowym w zapewnieniu skutecznego wdrożenia paktu od czerwca 2026 r.

Pierwsze europejskie roczne sprawozdanie w sprawie azylu i migracji

Roczne sprawozdanie UE na temat azylu i migracji zawiera kompleksowy obraz sytuacji w zakresie azylu, migracji i przyjmowania w UE oraz określa potencjalne tendencje i zmiany w nadchodzącym roku. W okresie sprawozdawczym (lipiec 2024 r. – czerwiec 2025 r.) odnotowano stałą poprawę sytuacji migracyjnej, przy czym liczba przypadków nielegalnego przekraczania granicy spadła o 35 %, również ze względu na wzmocnioną współpracę z krajami partnerskimi. Jednocześnie nadal istnieją wyzwania, takie jak ciągła presja ze strony przybywających osób o nieuregulowanym statusie i niedozwolonego przemieszczania się w obrębie UE, przyjmowanie uchodźców z Ukrainy, wykorzystywanie migracji przez Rosję i Białoruś jako broni na granicach zewnętrznych oraz współpraca w zakresie powrotów i readmisji.

Państwa członkowskie nadal czynią postępy we wdrażaniu paktu i zapewniają, aby ich krajowe systemy azylowe, systemy przyjmowania i systemy migracyjne były gotowe do czerwca 2026 r. Istnieje jednak ogólna potrzeba przyspieszenia tempa tych reform.

Stałe postępy we wdrażaniu wszystkich elementów paktu, tendencja spadkowa w odniesieniu do przybywających osób o nieuregulowanym statusie oraz prognoza na nadchodzący rok, wraz z zachęcającymi wynikami kompleksowej współpracy z krajami partnerskimi, stanowią solidną podstawę skutecznego zarządzania migracją i azylem.

Decyzja Komisji określająca poziom presji migracyjnej państw członkowskich

Na podstawie informacji i dowodów zawartych w europejskim rocznym sprawozdaniu w sprawie azylu i migracji Komisja stwierdza, że w całej Unii państwa członkowskie stoją w obliczu różnych sytuacji migracyjnych i presji migracyjnej. Na podstawie kryteriów ilościowych i jakościowych określonych w prawodawstwie dotyczącym paktu Komisja stwierdza w szczególności, że:

Grecja i Cypr znajdują się pod presją migracyjną z powodu nieproporcjonalnego poziomu napływu migrantów w ciągu ostatniego roku. Hiszpania i Włochy znajdują się również pod presją migracyjną z powodu nieproporcjonalnej liczby osób przybywających w następstwie działań poszukiwawczo-ratowniczych na morzu w tym samym okresie. Te cztery państwa członkowskie będą zatem uprawnione do dostępu do puli solidarnościowej, unijnego narzędzia solidarnościowego dla państw członkowskich znajdujących się pod presją migracyjną, gdy pakt wejdzie w życie w połowie 2026 r.  

Belgia, Bułgaria, Niemcy, Estonia, Irlandia, Francja, Chorwacja, Łotwa, Litwa, Niderlandy, Polska i Finlandia są zagrożone presją migracyjną ze względu na dużą liczbę osób przybywających w poprzednim roku, utrzymujące się obciążenia ich systemów przyjmowania lub zagrożenie wykorzystaniem migracji jako broni, co może spowodować nieproporcjonalne zobowiązania w nadchodzącym roku. Będą one miały priorytetowy dostęp do unijnego zestawu narzędzi wsparcia migracji, a ich sytuacja zostanie poddana ponownej ocenie w trybie przyspieszonym w zależności od zmian w ich sytuacji. Ponadto, aby pomóc państwom członkowskim zmagającym się z zagrożeniami hybrydowymi i coraz częstszymi wtargnięciami dronów, Komisja wkrótce ogłosi przetarg o wartości 250 mln euro wspierający zakup zdolności w zakresie dronów i przeciwdziałania dronom. 

Bułgaria, Czechy, Estonia, Chorwacja, Austria i Polska stoją w obliczu znaczącej sytuacji migracyjnej z powodu skumulowanej presji z ostatnich pięciu lat. Będą one miały możliwość zwrócenia się do Rady o przyznanie pełnego lub częściowego odliczenia od ich wkładów do puli solidarnościowej na nadchodzący rok.

Aby zachować równowagę między solidarnością a odpowiedzialnością, pakt gwarantuje, że państwa członkowskie wnoszące wkład do puli solidarnościowej nie będą zobowiązane do realizacji swoich zobowiązań solidarnościowych wobec państwa członkowskiego znajdującego się pod presją migracyjną, jeżeli Komisja stwierdzi systemowe niedociągnięcia w tym państwie członkowskim w odniesieniu do nowych przepisów dotyczących odpowiedzialności. Komisja oceni tę sytuację w lipcu 2026 r. i ponownie w październiku 2026 r.

Wniosek dotyczący puli solidarnościowej

Komisja proponuje dziś również utworzenie pierwszej puli solidarnościowej w celu zaspokojenia potrzeb państw członkowskich znajdujących się pod presją migracyjną. Zgodnie z zasadami paktu niniejszy wniosek nie jest jawny.

Teraz do Rady należy przyjęcie wniosku Komisji i uzgodnienie wielkości puli solidarnościowej oraz sposobu, w jaki każde państwo członkowskie wniesie swój wkład zgodnie z jego sprawiedliwym udziałem. Po przyjęciu przez Radę decyzji w sprawie puli solidarnościowej wkłady solidarnościowe państw członkowskich będą publiczne i prawnie wiążące.

Państwa członkowskie mają swobodę wyboru formy swoich wkładów solidarnościowych na rzecz solidarności międzyludzkiej (w stosownych przypadkach relokacja lub kompensacja odpowiedzialności), wsparcia finansowego i środków alternatywnych lub połączenia tych środków.

Kontekst

Roczne sprawozdanie UE na temat azylu i migracji opiera się na informacjach przekazanych przez państwa członkowskie, departament statystyczny UE (Eurostat), agencje UE i Europejską Służbę Działań Zewnętrznych. Dowody zgromadzone w sprawozdaniu stanowią podstawę określenia sytuacji migracyjnej w państwach członkowskich oraz wniosku dotyczącego rocznej puli solidarnościowej w celu zaradzenia tej sytuacji migracyjnej.

Komisja będzie co roku oceniać ogólną sytuację migracyjną w UE. Dzięki temu stały mechanizm solidarnościowy ustanowiony na mocy paktu równoważy wyzwania i obowiązki spoczywające na różnych państwach członkowskich.