Komisja Europejska wszczęła szczegółowe postępowanie wyjaśniające, aby ocenić, czy wsparcie publiczne, jakie Polska planuje przeznaczyć na elektrownię jądrową Lubiatowo-Kopalino, jest zgodne z unijnymi zasadami pomocy państwa.

Postępowanie Komisji

We wrześniu 2024 r. Polska zgłosiła Komisji swój plan wsparcia przedsiębiorstwa państwowego Polskie Elektrownie Jądrowe sp. z o.o. („PEJ”) w celu budowy nowej elektrowni jądrowej Lubiatowo-Kopalino.

Nowa elektrownia o mocy wytwórczej energii elektrycznej do 3 750 MW ma rozpocząć działalność w drugiej połowie 2030 r. Całkowite koszty inwestycyjne projektu szacuje się na około 45 mld euro (192 mld złotych polskich). Elektrownia zwiększyłaby bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej w Polsce i krajach sąsiadujących, przyczyniając się do dekarbonizacji sektora energetycznego i dywersyfikacji polskiego koszyka energetycznego.

Polska planuje wesprzeć tę inwestycję poprzez: (i) zastrzyk kapitałowy w wysokości około 14 mld euro, pokrywający 30 % kosztów projektu; (ii) gwarancje państwowe obejmujące 100 % długu zaciągniętego przez PEJ na sfinansowanie projektu inwestycyjnego; oraz (iii) dwukierunkowy kontrakt różnicowy zapewniający stabilność przychodów w całym okresie eksploatacji elektrowni wynoszącym 60 lat.

Na obecnym etapie, na podstawie swojej wstępnej oceny, Komisja stwierdziła, że pakiet pomocy jest konieczny i wywołuje efekt zachęty, ponieważ beneficjent nie zrealizowałby projektu bez wsparcia publicznego. Komisja ma jednak wątpliwości, czy środek jest w pełni zgodny z unijnymi zasadami pomocy państwa. Z tego powodu Komisja podjęła decyzję o wszczęciu szczegółowego postępowania, jeżeli chodzi o:

• stosowność i proporcjonalność pakietu pomocy. Biorąc pod uwagę trzy różne rodzaje pomocy (zastrzyk kapitałowy, gwarancje, dwukierunkowy kontrakt różnicowy), które łącznie ograniczają ryzyko dla beneficjenta, ważne jest zapewnienie, aby ostatecznie nie przyznano więcej pomocy, niż jest to absolutnie niezbędne. W szczególności Komisja zbada, (i) czy 60-letni okres obowiązywania dwukierunkowego kontraktu różnicowego jest uzasadniony, biorąc pod uwagę pozostałe dwa środki, oraz (ii) czy inne przedsiębiorstwa mogły być zainteresowane prowadzeniem projektu, co mogło skutkować mniejszą kwotą pomocy;
• wpływ pakietu pomocowego na konkurencję na rynku energii elektrycznej oraz to, czy jest on ograniczony do minimum. Komisja zbada, czy struktura dwukierunkowego kontraktu różnicowego w wystarczającym stopniu zachęca elektrownię do efektywnego działania i uczestnictwa na rynkach energii elektrycznej w ramach jej zdolności technicznych. Jest to ważne, aby zminimalizować zakłócenia na rynku, ułatwić integrację odnawialnych źródeł energii i umożliwić transformację systemu elektroenergetycznego w kierunku obniżenia emisyjności. W szczególności elektrownia powinna planować konserwację i uzupełnianie paliwa w optymalny sposób oraz dostosować produkcję energii do cen rynkowych. Ponadto Komisja nie może wykluczyć, że pomoc nie zostanie przeniesiona na odbiorców energii elektrycznej w drodze umów bezpośrednich.

Komisja przystąpi teraz do dalszego badania w celu ustalenia, czy jej wstępne zastrzeżenia zostaną potwierdzone. Wszczęcie szczegółowego postępowania daje Polsce i zainteresowanym stronom trzecim możliwość przedstawienia swoich uwag. Nie przesądza to jednak w żaden sposób o wyniku postępowania.