UE posiada największy na świecie otwarty rynek zamówień, którego wartość szacuje się na 2 biliony euro rocznie. Na coraz bardziej globalnych rynkach nabywcy publiczni w UE muszą dysponować odpowiednimi narzędziami i wiedzą, aby współpracować z oferentami z krajów spoza UE. Opublikowane wytyczne zawierają praktyczne porady dla nabywców publicznych w państwach członkowskich. Pomagają im określić, którzy oferenci z państw trzecich uzyskali dostęp do rynku zamówień publicznych UE. Wytyczne mają także na celu zwiększenie świadomości wśród instytucji zamawiających na temat różnych rozwiązań w unijnym zestawie narzędzi dotyczących zamówień publicznych. Obejmują one środki, które można wprowadzić w przypadku ofert, których ceny są nietypowo niskie, oraz środki mające na celu zapewnienie, by oferenci z państw trzecich przestrzegali tej samej jakości co oferenci z UE w obszarach takich jak normy w zakresie bezpieczeństwa, pracy i środowiska.

Wiceprzewodniczący Jyrki Katainen, odpowiedzialny za sprawy miejsc pracy, wzrostu, inwestycji i konkurencyjności, powiedział: Otwartość i konkurencja w dziedzinie zamówień publicznych pomagają lepiej wykorzystać pieniądze podatników i przyczyniają się do wysokiej jakości usług publicznych. Nabywcy publiczni muszą podejmować świadome wybory, mając na sercu najlepszy interes obywateli Unii i wykorzystując wszystkie dostępne narzędzia, aby podtrzymać nasze europejskie standardy. A w zamian za naszą otwartość przedsiębiorstwa z UE muszą mieć możliwość składania na zasadzie wzajemności ofert na zamówienia publiczne poza UE.

Komisarz do spraw rynku wewnętrznego, przemysłu, przedsiębiorczości i MŚP, Elżbieta Bieńkowska, powiedziała: Wszyscy oferenci – zarówno europejscy, jak i z państw trzecich – muszą przestrzegać tych samych zasad. Nabywcy publiczni mogą korzystać z elastyczności ram prawnych, aby określać i egzekwować wysokie standardy społeczne, środowiskowe i inne normy jakości wobec wszystkich oferentów – niezależnie od ich pochodzenia. Zapewnia to równowagę między oferentami.

Wytyczne pomagają również instytucjom zamawiającym w skutecznym przeglądzie ofert, identyfikacji ofert o nietypowo niskich cenach oraz dostosowaniu swoich zamówień tak, by dokonać wyboru najbardziej innowacyjnej, prospołecznej lub ekologicznej opcji. Wytyczne te dotyczą przede wszystkim następujących kwestii:

Dostęp oferentów zagranicznych: Przepisy UE zasadniczo nie wprowadzają rozróżnienia między przedsiębiorstwami z UE i spoza UE. W wytycznych wyjaśniono jednak, że tylko przedsiębiorstwa z państw trzecich, z którymi UE podpisała wiążące międzynarodowe lub dwustronne umowy o wolnym handlu obejmujące zamówienia publiczne, mają zagwarantowany dostęp do rynku zamówień publicznych UE. Inne przedsiębiorstwa z państw trzecich nie mają zagwarantowanego dostępu do rynków zamówień publicznych UE i mogą zostać wykluczone. Ponadto w wytycznych potwierdzono, że państwa członkowskie mogą wedle swojego uznania ograniczać dostęp do swoich rynków w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa.

Odrzucanie nietypowo tanich ofert: Komisja przypomina instytucjom zamawiającym o wynikających z przepisów UE możliwościach odrzucania ofert, których ceny wydają się nietypowo niskie. Wytyczne zawierają listę kontrolną pytań, które organy mogą zadać oferentowi, aby otrzymać wyjaśnienia na temat ceny.

Zamówienia publiczne oparte na jakości: Unijne przepisy dotyczące zamówień publicznych zachęcają organy publiczne do strategicznego udzielania zamówień i traktowania innowacji, odpowiedzialności społecznej i zrównoważonego charakteru jako zasadniczej części postępowań o udzielenie zamówienia. Pozwala to zapobiec udzielaniu zamówień wyłącznie na podstawie najniższej ceny. W wytycznych zawarto konkretne przykłady takich strategicznych zamówień i wyjaśniono, w jaki sposób można określić i egzekwować normy społeczne, środowiskowe i dotyczące pracy w ramach procedury udzielania zamówień publicznych. Zasady te mają zastosowanie do wszystkich ofert niezależnie od tego, czy przedsiębiorstwa je składające mają siedzibę w UE.

Praktyczna pomoc ze strony Komisji: W wytycznych przypomniano również organom publicznym, że mogą zwrócić się do Komisji o ocenę zgodności projektu z unijnymi przepisami dotyczącymi zamówień publicznych, zanim podejmą istotne kroki, takie jak ogłoszenie zaproszenia do składania ofert na wykonanie głównych prac w ramach projektu lub podpisanie umowy międzynarodowej (tzw. mechanizm „oceny ex ante”). Może to obejmować na przykład opinię na temat nietypowo niskiej ceny lub doradztwo na temat opracowywania zamówień zgodnie z zasadami jakości.