Komisja z zadowoleniem przyjmuje wstępne porozumienie osiągnięte dzisiaj między Parlamentem Europejskim a Radą w sprawie ograniczenia emisji i zużycia energii przez budynki w całej UE.

Wzmocniona dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków będzie wspierać starania UE na rzecz obniżenia emisyjności budynków w całej Unii. Jest to obszar, w którym konkretny wpływ Europejskiego Zielonego Ładu poprawi jakość życia obywateli, w ich domach i miejscach pracy, oraz obniży ich rachunki za energię. Porozumienie to zwiększy również niezależność energetyczną Europy zgodnie z planem REPowerEU i zapewni solidne uzasadnienie biznesowe dla czystszego sektora budynków w UE.

Budynki o lepszej charakterystyce oznaczają niższe rachunki za energię i ograniczenie emisji

Zmieniona dyrektywa określi szereg środków, które pomogą rządom państw UE zwiększyć w sposób strukturalny charakterystykę energetyczną budynków, ze szczególnym uwzględnieniem budynków o najgorszych wynikach pod tym względem.

• Każde państwo członkowskie przyjmie swoją własną krajową trajektorię zmniejszenia średniego zużycia energii pierwotnej w budynkach mieszkalnych o 16 proc. do 2030 r. i o 20-22 proc. do 2035 r., zapewniającą wystarczającą elastyczność w celu uwzględnienia uwarunkowań krajowych. Państwa członkowskie mają swobodę wyboru budynków, które zostaną objęte działaniami i zdecydują, jakie środki należy zastosować.
• Środki krajowe będą musiały zapewnić osiągnięcie co najmniej 55 proc. zmniejszenia średniego zużycia energii pierwotnej dzięki renowacji budynków o najsłabszej charakterystyce energetycznej.
• W przypadku zasobu budynków niemieszkalnych w zmienionych przepisach określono obowiązek jej stopniowej poprawy za pomocą minimalnych norm charakterystyki energetycznej. Doprowadzi to do renowacji 16 proc. budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej do 2030 r. i 26 proc. budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej do 2033 r.
• Państwa członkowskie będą miały możliwość zwolnienia z tych obowiązków niektórych kategorii budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, w tym budynków zabytkowych lub domów wakacyjnych.
• Ulepszone świadectwa charakterystyki energetycznej będą się opierały na wspólnym unijnym wzorze zawierającym wspólne kryteria, aby lepiej informować obywateli i ułatwić finansowanie w całej UE.
• Aby zwalczać ubóstwo energetyczne i obniżyć rachunki za energię, środki finansowania będą musiały motywować do przeprowadzania renowacji i towarzyszyć im oraz być ukierunkowane w szczególności na odbiorców wrażliwych i budynki o najgorszej charakterystyce energetycznej, w których zlokalizowano więcej gospodarstw domowych dotkniętych ubóstwem energetycznym.
• Państwa członkowskie będą również musiały zapewnić najemcom zabezpieczenia, aby pomóc w zwalczaniu ryzyka eksmisji gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji, spowodowanego nieproporcjonalnym wzrostem czynszu po renowacji.

Uruchomienie fali renowacji

Zmieniona dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków zawiera środki mające na celu poprawę zarówno strategicznego planowania renowacji, jak i narzędzia zapewniające przeprowadzenie takich renowacji. Na podstawie uzgodnionych przepisów państwa członkowskie:

• ustanowią krajowe plany renowacji budynków w celu określenia krajowej strategii dekarbonizacji zasobu budowlanego oraz sposobów usuwania pozostałych barier, takich jak finansowanie, szkolenie i przyciąganie bardziej wykwalifikowanych pracowników.
• ustanowią krajowe systemy paszportów renowacji budynków w celu ukierunkowania właścicieli budynków na etapowe renowacje zmierzające do realizacji budynków bezemisyjnych;
• ustanowią punkty kompleksowej obsługi dla właścicieli domów, MŚP i wszystkich podmiotów w łańcuchu wartości renowacji, aby zapewniać specjalne i niezależne wsparcie i wytyczne. 

Ponadto porozumienie pomoże UE w stopniowym wycofywaniu kotłów zasilanych paliwami kopalnymi. Dotacje na instalację samodzielnych kotłów zasilanych paliwami kopalnymi zostaną wstrzymane od 1 stycznia 2025 r. Znowelizowana dyrektywa wprowadza jasną podstawę prawną umożliwiającą państwom członkowskim ustanowienie wymogów dotyczących źródeł ciepła w oparciu o emisje gazów cieplarnianych, rodzaj stosowanego paliwa lub minimalny udział energii odnawialnej wykorzystywanej do ogrzewania. Państwa członkowskie będą również musiały określić konkretne środki dotyczące stopniowego wycofywania paliw kopalnych w ogrzewaniu i chłodzeniu z myślą o całkowitym wycofaniu kotłów zasilanych paliwami kopalnymi do 2040 r. 

Pobudzanie zrównoważonej mobilności

Porozumienie spowoduje również pobudzenie upowszechniania zrównoważonej mobilności dzięki przepisom dotyczącym wbudowanego okablowania, punktów ładowania samochodów elektrycznych i miejsc parkingowych dla rowerów. Wbudowane okablowanie stanie się normą dla nowych i poddawanych renowacji budynków, co ułatwi dostęp do infrastruktury ładowania i przyczyni się do realizacji ambitnych celów klimatycznych UE. Ponadto wprowadzone zostaną bardziej rygorystyczne wymogi dotyczące liczby punktów ładowania zarówno w budynkach mieszkalnych, jak i niemieszkalnych. Państwa członkowskie będą również musiały usunąć bariery w instalowaniu punktów ładowania, aby zapewnić urzeczywistnienie prawa do podłączenia. Ogólnie rzecz biorąc, punkty ładowania będą musiały umożliwiać inteligentne ładowanie i, w stosownych przypadkach, ładowanie dwukierunkowe. Wreszcie przepisy zapewnią wystarczającą liczbę miejsc parkingowych dla rowerów, w tym rowerów towarowych.    

Norma zeroemisyjna dla nowych budynków

Dzięki znowelizowanej dyrektywie budynki bezemisyjne staną się nową normą w przypadku nowych budynków. Zgodnie z porozumieniem wszystkie nowe budynki mieszkalne i niemieszkalne muszą mieć zerową emisję na miejscu z paliw kopalnych, począwszy od 1 stycznia 2028 r. w przypadku budynków publicznych i od 1 stycznia 2030 r. w przypadku wszystkich innych nowych budynków, z możliwością specjalnych wyłączeń.

Państwa członkowskie będą również musiały zadbać o to, by nowe budynki były gotowe do wykorzystania energii słonecznej, co oznacza, że muszą być przystosowane do dachowych instalacji fotowoltaicznych lub instalacji wykorzystujących energię słoneczną termiczną. Montaż instalacji energii słonecznej będzie normą dla nowych budynków. W przypadku obecnych budynków publicznych i niemieszkalnych instalacje energii słonecznej będą obowiązkowe, począwszy od 2027 r., jeżeli jest to wykonalne pod względem technicznym, ekonomicznym i funkcjonalnym. Przepisy te wejdą w życie w różnych terminach w zależności od rodzaju i wielkości budynku. 

Dalsze działania

Dzisiejsze wstępne porozumienie wymaga teraz formalnego przyjęcia przez Parlament Europejski i Radę. Po zakończeniu tej procedury nowe przepisy zostaną opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE i wejdą w życie.

Kontekst

Budynki odpowiadają za około 40 proc. zużycia energii w UE, ponad połowę zużycia gazu w Unii (głównie ze względu na ogrzewanie, chłodzenie i ciepłą wodę użytkową) oraz 36 proc. emisji gazów cieplarnianych związanych z energią. Obecnie około 35 proc. budynków w UE ma ponad 50 lat, a prawie 75 proc. jest nieefektywnych energetycznie. Jednocześnie średni roczny wskaźnik renowacji wynosi jedynie około 1 proc.

W 2020 r. Komisja przedstawiła swoją inicjatywę „Fala renowacji” w ramach Europejskiego Zielonego Ładu, której kluczowym punktem jest nowelizacja dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Zgodnie z inicjatywą „Fala renowacji” Komisja dąży przynajmniej do podwojenia wskaźnika renowacji do 2030 r. i zapewnienia, aby renowacje skutkowały wyższą efektywnością energetyczną i wykorzystaniem większych ilości energii ze źródeł odnawialnych przez budynki. Wniosek Komisji dotyczący zmiany dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków z grudnia 2021 r. został uzupełniony dodatkowymi elementami dotyczącymi wykorzystania energii słonecznej w budynkach w ramach planu REPowerEU w maju 2022 r.