Komisja i Europejska Rada ds. Usług Cyfrowych z zadowoleniem przyjmują włączenie zmienionego „Kodeksu postępowania w zakresie zwalczania nielegalnego nawoływania do nienawiści w internecie +” do aktu o usługach cyfrowych, który zachęca do stosowania dobrowolnych kodeksów postępowania w celu przeciwdziałania zagrożeniom w internecie.

Kodeks postępowania+, który opiera się na pierwotnym kodeksie postępowania w zakresie zwalczania nielegalnego nawoływania do nienawiści w internecie z 2016 r., został podpisany przez Dailymotion, Facebook, Instagram, Jeuxvideo.com, LinkedIn, Microsoft hostowane usługi konsumenckie, Snapchat, Rakuten Viber, TikTok, Twitch, X i YouTube.

Kodeks postępowania+ wzmocni sposób, w jaki platformy internetowe radzą sobie z treściami, które prawo UE i prawo krajowe określają jako nielegalne nawoływanie do nienawiści. Zintegrowany kodeks postępowania ułatwi przestrzeganie i skuteczne egzekwowanie aktu o usługach cyfrowych w odniesieniu do ryzyka rozpowszechniania nielegalnych treści w ich usługach.

Po tej integracji platformy internetowe wyznaczone na podstawie aktu o usługach cyfrowych mogą stosować się do kodeksu postępowania+, aby wykazać, że wywiązują się z obowiązku określonego w akcie o usługach cyfrowych w zakresie ograniczania ryzyka rozpowszechniania nielegalnych treści w swoich usługach. Przestrzeganie zobowiązań wynikających z kodeksu postępowania+ będzie częścią corocznego niezależnego audytu, któremu podlegają te platformy na mocy aktu o usługach cyfrowych i który przyczynia się do wzmocnienia przejrzystości i rozliczalności platform.

Konkretnie rzecz ujmując, sygnatariusze kodeksu postępowania+ zobowiązują się między innymi do:

• Umożliwienie sieci „monitorowania reporterów”, które są podmiotami nienastawionymi na zysk lub podmiotami publicznymi posiadającymi wiedzę fachową na temat nielegalnego nawoływania do nienawiści, regularnego monitorowania sposobu, w jaki sygnatariusze dokonują przeglądu zgłoszeń dotyczących nawoływania do nienawiści: Podmioty sprawozdające w zakresie monitorowania mogą obejmować podmioty wskazane jako „zaufane podmioty sygnalizujące” na mocy aktu o usługach cyfrowych.
• Dołoży wszelkich starań, aby w ciągu 24 godzin dokonać przeglądu co najmniej dwóch trzecich zgłoszeń o nawoływaniu do nienawiści otrzymanych od podmiotów monitorujących.
• Podjęcie dobrze zdefiniowanych i konkretnych zobowiązań w zakresie przejrzystości w odniesieniu do środków mających na celu ograniczenie występowania mowy nienawiści w ich usługach, w tym za pomocą narzędzi automatycznego wykrywania.
• Uczestniczyć w zorganizowanej współpracy z udziałem wielu zainteresowanych stron z ekspertami i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, które mogą sygnalizować tendencje i rozwój mowy nienawiści, którą obserwują, pomagając zapobiegać rozprzestrzenianiu się fal mowy nienawiści.
• Wzrost,we współpracy z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, świadomości użytkowników na temat nielegalnego nawoływania do nienawiści i procedur sygnalizowania nielegalnych treści w internecie.

W ramach swoich odpowiednich ocen kodeksu postępowania+ Komisja i Europejska Rada ds. Usług Cyfrowych zachęcają platformy sygnatariuszy do uwzględnienia kilku zaleceń przy wdrażaniu kodeksu postępowania+, w tym:

• Dostarczanie informacji, w ramach ich sprawozdawczości, na temat wyników podjętych środków, a także dodatkowych danych związanych z nawoływaniem do nienawiści na ich platformach. Może to obejmować na przykład rolę systemów rekomendacji oraz organiczny i algorytmiczny zasięg nielegalnych treści przed ich usunięciem.
• Przedstawienie danych na poziomie krajowym w podziale według wewnętrznej klasyfikacji mowy nienawiści (takiej jak rasa, pochodzenie etniczne, religia, tożsamość płciowa lub orientacja seksualna) oraz zapewnienie odpowiednich działań następczych w związku z wkładem pochodzącym ze współpracy wielu zainteresowanych stron.

Kolejne kroki

Komisja i Rada będą monitorować i oceniać realizację celów kodeksu postępowania+, a także ich zaleceń, oraz ułatwiać regularny przegląd i dostosowywanie kodeksu. Proces ten będzie częścią ciągłego monitorowania zgodności platform z obowiązującymi przepisami.  

Kontekst

Wolność wypowiedzi jest prawem podstawowym i cenioną wartością, której – jak zapisano w prawie dotyczącym praw człowieka – nie wolno wykorzystywać do podżegania do nienawiści i przemocy. Nielegalne nawoływanie do nienawiści stanowi systemowe zagrożenie dla demokracji i praw podstawowych oraz zagrożenie dla wspólnych wartości poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji i równości zapisanych w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej. 

Decyzja ramowa w sprawie zwalczania rasizmu i ksenofobii z 2008 r. zobowiązuje państwa członkowskie do kryminalizacji publicznego nawoływania do przemocy lub nienawiści wobec grupy osób lub członka takiej grupy ze względu na rasę, kolor skóry, religię, pochodzenie lub przynależność narodową lub etniczną. Kilka państw członkowskich rozszerzyło zawartą w decyzji ramowej definicję nawoływania do nienawiści w prawie karnym o dodatkowe powody, takie jak orientacja seksualna, tożsamość płciowa lub niepełnosprawność. Niedawno przyjęta dyrektywa w sprawie zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej stanowi, że cyberpodżeganie do przemocy lub nienawiści ze względu na płeć jest przestępstwem. Komisja zaproponowała również rozszerzenie wykazu przestępstw UE zawartego w art. 83 Traktatu o funkcjonowaniu UE o przestępstwa z nienawiści i nawoływanie do nienawiści. Teraz do państw członkowskich należy podjęcie działań w drodze osiągnięcia jednomyślności.

Wszystkie czyny zdefiniowane jako nawoływanie do nienawiści, zarówno w przepisach krajowych transponujących decyzję ramową, jak i we wszelkich innych przepisach prawa krajowego, i mające miejsce w internecie, stanowią nawoływanie do nienawiści do celów kodeksu. Prerogatywą sądów krajowych i innych właściwych organów sądowych lub administracyjnych jest wydawanie nakazów podjęcia działań przeciwko nielegalnemu nawoływaniu do nienawiści na podstawie mającego zastosowanie prawa UE lub prawa krajowego. Zgodnie z aktem o usługach cyfrowych platformy internetowe mają obowiązek bez zbędnej zwłoki poinformować odpowiedni organ o skutkach takiego nakazu.

Kodeksy postępowania w ramach aktu o usługach cyfrowych, pozostając instrumentami dobrowolnymi, mogą odgrywać ważną rolę w szerszym systemie egzekwowania prawa. Uczestnictwo w danym kodeksie postępowania i jego wdrażanie nie zakłada jednak samo w sobie zgodności z aktem o usługach cyfrowych i pozostaje bez uszczerbku dla oceny dokonywanej przez Komisję w poszczególnych przypadkach.