Komisja Europejska przedstawia zalecenie w sprawie wsparcia państw członkowskich w ich wysiłkach na rzecz zapobiegania nowotworom poprzez szczepienia.

W szczególności koncentruje się on na zwiększeniu wyszczepienia dwóch kluczowych szczepień, które mogą zapobiegać zakażeniom wirusowym, które mogą prowadzić do raka: przeciwko wirusom brodawczaka ludzkiego (HPV) i wirusowi zapalenia wątroby typu B (HBV), a także lepsze monitorowanie wskaźników pokrycia.

Zalecenie jest częścią europejskiego planu walki z rakiem, który jest kluczowym filarem Europejskiej Unii Zdrowotnej. Szacuje się, że około 40 % zachorowań na raka w UE można zapobiec. Z opublikowanego dziś nowego sprawozdania wynika jednak, że w 2021 r. jedynie około 5 % łącznych wydatków na ochronę zdrowia przeznaczono na profilaktykę w państwach członkowskich UE.

Nowotwory zwalczane drogą szczepień

Aby wyeliminować raka szyjki macicy i inne nowotwory wywołane przez HPV, takie jak niektóre nowotwory głowy i szyi oraz inne nowotwory anogenitalne, w europejskim planie walki z rakiem wyznaczono państwom członkowskim cel polegający na osiągnięciu wskaźnika wyszczepienia na HPV na poziomie 90 % w przypadku dziewcząt oraz na znacznym zwiększeniu liczby szczepień chłopców do 2030 r. Plan walki z rakiem ma również na celu zapewnienie dostępu do szczepień przeciwko HBV i zwiększenie ich stosowania, w szczególności w celu zapobiegania rakowi wątroby. Szczepionki te mają zasadnicze znaczenie dla ochrony zdrowia publicznego i wspierania odpornych systemów opieki zdrowotnej.

Wciąż jednak pozostaje wiele do zrobienia, aby osiągnąć te cele. W wielu państwach członkowskich odsetek dziewcząt objętych szczepieniami przeciwko HPV jest znacznie niższy niż 50 %, a dane dotyczące chłopców i młodych dorosłych są ograniczone, a ponadto brakuje danych na temat wskaźników szczepień przeciwko HBV.

Dzisiejsze zalecenie obejmuje szereg środków, które państwa członkowskie mogłyby podjąć w celu poprawy stosowania tych szczepionek ratujących życie. Obejmują one:

• Zapewnienie nieodpłatnego lub pełnego zwrotu kosztów szczepień;
• Zapewnienie łatwego dostępu do szczepień, w szczególności dla grup docelowych oraz grup szczególnie wrażliwych lub zagrożonych;
• Włączenie szczepień przeciwnowotworowych zwalczanych drogą szczepień do krajowych planów walki z rakiem;
• Wzmocnienie działań komunikacyjnych, w szczególności poprzez podkreślanie korzyści płynących ze szczepień dla rodziców, młodych ludzi i grup docelowych oraz zajęcie się problemem dezinformacji i wprowadzania w błąd;
• Poprawa monitorowania stanu zaszczepienia i sprawozdawczości w tym zakresie w celu określenia obszarów, w których konieczne może być wyeliminowanie luk;
• Wyznaczenie konkretnego celu w zakresie szczepień chłopców przeciwko HPV;
• W szczególności w odniesieniu do pojazdów ciężkich – zintensyfikowanie krajowych wysiłków na rzecz osiągnięciacelów wyznaczonych przez WHO na 2030 r.:
• 95 % stanu zaszczepienia (trzecia dawka) w przypadku szczepień przeciwko HBV u dzieci;
• 95 % kobiet w ciąży poddanych badaniu przesiewowemu pod kątem wirusowego zapalenia wątroby typu B;
• 95 % noworodków, które otrzymały w odpowiednim czasie (w ciągu 24 godzin urodzenia) szczepienie przed porodem HBV, w tym poprzez wzmocnienie systemów monitorowania postępów w realizacji tych celów oraz, w razie potrzeby, wykorzystanie dostępnego wsparcia ze strony ECDC.
• Wprowadzenie silnych elektronicznych rejestrów szczepień;
• Wymiana najlepszych praktyk z innymi państwami członkowskimi w celu usprawnienia działań krajowych.

Komisja zapewni również państwom członkowskim wsparcie we wdrażaniu zalecenia. W szczególności zapewni on model kampanii komunikacyjnych, dostosowany do potrzeb krajowych i uwzględniający specyfikę krajową, aby pomóc w podnoszeniu świadomości na temat znaczenia tych szczepień. Komisja będzie również pomagać w pracach nad poprawą monitorowania w całej UE, natomiast Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) opracuje do końca 2024 r. nową tablicę wskaźników szczepień przeciwko HPV i HBV, aby zapewnić lepszy ogląd sytuacji.

Jednocześnie Program UE dla zdrowia nadal zapewnia znaczne wsparcie finansowe państwom członkowskim w ich wysiłkach na rzecz zwiększenia liczby szczepień i walki z rakiem. W 2024 r. uruchomione zostanie wspólne działanie wspierające państwa członkowskie w zwiększaniu liczby szczepień przeciwko HPV, a także w zwalczaniu chorób zakaźnych, takich jak wirusowe zapalenie wątroby i HIV/AIDS, finansowane z budżetu UE w wysokości 20 mln EUR.