Komisja zatwierdziła zgodnie z unijnymi zasadami pomocy państwa trzeci ważny projekt stanowiący przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (projekt IPCEI), dzięki czemu udzielone zostanie wsparcie w obszarze infrastruktury wodorowej.

Oczekuje się, że projekt IPCEI przyczyni się do zwiększenia podaży wodoru odnawialnego, zmniejszając tym samym zależność od gazu ziemnego i pomagając w osiągnięciu celów Europejskiego Zielonego Ładu oraz planu REPowerEU.

Projekt o nazwie  IPCEI Hy2Infra został przygotowany i zgłoszony wspólnie przez siedem państw członkowskich: Francję, Niderlandy, Niemcy, Polskę, Portugalię, Słowację i Włochy.

Państwa członkowskie przeznaczą na ten cel kwotę sięgającą 6,9 mld euro w ramach finansowania publicznego. Ma to uwolnić dodatkowe 5,4 mld euro w postaci inwestycji prywatnych. W ramach wspomnianego przedsięwzięcia IPCEI w 33 projektach uczestniczyć będą 32 przedsiębiorstwa prowadzące działalność w więcej niż jednym państwie członkowskim, w tym małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP).

Projekt IPCEI Hy2Infra obejmie szeroki zakres łańcucha wartości gospodarki wodorowej, a wsparcie przeznaczone zostanie na:

1. uruchomienie elektrolizerów o dużej mocy sięgającej 3,2 GW, wytwarzających wodór odnawialny,
2. uruchomienie nowych i zaadaptowanych rurociągów do transmisji i dystrybucji wodoru o długości około 2 700 km,
3. uruchomienie wielkoskalowych instalacji magazynowania wodoru o potencjale co najmniej 370 GWh oraz
4. zbudowanie terminalów obsługi i powiązanej infrastruktury portowej przeznaczonej dla ciekłych organicznych nośników wodoru (LOHC) pozwalającej na obsługę 6 000 ton wodoru rocznie.

Uczestnicy będą również współpracować nad interoperacyjnością i wspólnymi normami, co pozwoli wyeliminować bariery i ułatwić integrację rynku w przyszłości. Będzie to również wsparciem procesu stopniowego tworzenia infrastruktury wodorowej obejmującej swoim zasięgiem całą UE, opartej na regionalnych grupach programów.

Oczekuje się, że w najbliższej przyszłości wdrożonych zostanie szereg programów dotyczących różnych elektrolizerów o dużej mocy, które miałyby rozpocząć funkcjonowanie między rokiem 2026 a 2028, a także rurociągów, które z kolei rozpoczęłyby funkcjonowanie między rokiem 2027 a 2029 – w zależności od regionu geograficznego. Ogólnie zamknięcie projektów przewiduje się na rok 2029, przy czym harmonogramy różnią się od siebie w zależności od projektów i przedsiębiorstw.

IPCEI Hy2Infra jest uzupełnieniem pierwszego i drugiego projektu IPCEI, realizowanych w obszarze łańcucha wartości gospodarki wodorowej. 15 lipca 2022 r. Komisja zatwierdziła projekt IPCEI Hy2Tech, który skupia się na rozwoju technologii wodorowych dla użytkowników końcowych. 21 września 2022 r. zatwierdzono projekt IPCEI Hy2Use, dotyczący zastosowań wodorowych w sektorze przemysłowym. Hy2Infra wiąże się z inwestycjami w obszarze infrastruktury, które nie są objęte zakresem pierwszych dwóch projektów IPCEI.

Ocena przeprowadzona przez Komisję

Komisja oceniła proponowany projekt na podstawie unijnych zasad pomocy państwa, a w szczególności komunikatu dotyczącego ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania.

W przypadkach, w których inicjatywy prywatne wspierające przełomowe innowacje nie są realizowane ze względu na znaczne ryzyko, jakie za sobą pociągają, zasady IPCEI pozwalają państwom członkowskim na podjęcie wspólnych działań prowadzących do zniwelowania niedoskonałości rynku. Zasady te gwarantują jednocześnie, aby korzyści z inwestycji odnosiła cała unijna gospodarka, a potencjalne zakłócenia konkurencji były ograniczone.

Komisja stwierdziła, że proponowany IPCEI Hy2Infra spełnia wymogi określone w komunikacie. W szczególności Komisja odnotowała, że:

projekt przyczynia się do zrealizowania wspólnego celu, wspierając uruchomienie infrastruktury wodorowej istotnej dla osiągnięcia założeń kluczowych unijnych inicjatywy politycznych, takich jak Europejski Zielony Ład, plan REPowerEU oraz unijna strategia w zakresie wodoru,

wszystkie 33 projekty wchodzące w skład IPCEI są bardzo ambitne i dążą do stworzenia infrastruktury wykraczającej poza to, co oferuje obecnie rynek. Położą fundamenty dla zintegrowanej i otwartej sieci wodorowej, dostępnej na niedyskryminacyjnych zasadach, i pozwolą na zwiększenie dostaw wodoru odnawialnego w Europie. To z kolei ułatwi dekarbonizację sektorów gospodarczych, które muszą oprzeć się na wodorze, aby ograniczyć generowane przez nie emisje dwutlenku węgla,

projekt IPCEI wiąże się ze znacznym ryzykiem finansowym. W związku z tym konieczne jest wsparcie ze środków publicznych, które stworzy zachęty dla przedsiębiorstw planujących przeprowadzenie inwestycji,

pomoc dla poszczególnych przedsiębiorstw jest ograniczona do tego, co jest konieczne i proporcjonalne oraz co nie zakłóca bezpodstawnie konkurencji. Komisja sprawdziła w szczególności, że planowane łączne maksymalne kwoty pomocy odpowiadają kosztom kwalifikowalnym projektów oraz niedopasowaniu poziomu ich płynności. Co więcej, jeżeli projekty stanowiące część IPCEI będą wyjątkowo udane i przyniosą dodatkowe dochody netto, przedsiębiorstwa spłacą odpowiednim państwom członkowskim część pomocy ze środków publicznych (mechanizm wycofania),

wiedza techniczna i doświadczenie pozyskane w okresie uruchamiania oraz w ciągu pierwszych lat funkcjonowania projektów będą udostępniane przez uczestniczące przedsiębiorstwa za pośrednictwem publikacji, konferencji i wspólnych zaleceń; opracowane zostaną zasady operacyjne oraz normy techniczne. W efekcie wygenerowane zostaną pozytywne efekty mnożnikowe w całej Europie, sięgające poza przedsiębiorstwa oraz państwa członkowskie uczestniczące w projekcie IPCEI.

Na tej podstawie Komisja uznała, że projekt jest zgodny z unijnymi zasadami pomocy państwa.

Finansowanie, beneficjenci i kwoty pomocy

W ramach wspomnianego przedsięwzięcia IPCEI w 33 projektach uczestniczyć będzie 32 przedsiębiorstw, w tym pięć MŚP. Uczestniczące przedsiębiorstwa będą ściśle współpracować ze sobą, a także z partnerami zewnętrznymi, takimi jak operatorzy systemów przesyłowych, potencjalni odbiorcy, uniwersytety, organizacje badawcze oraz dostawcy sprzętu w całej Europie, w tym przedsiębiorstwa MŚP.

Niektóre państwa członkowskie (Francja, Niemcy, Polska i Portugalia) ujęły swoje uczestnictwo w projekcie IPCEI Hy2Infra w swoich planach odbudowy i zwiększania odporności, dzięki czemu mogą one częściowo sfinansować pewne projekty za pośrednictwem Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.