Prawie połowa osób pochodzenia afrykańskiego w UE spotyka się na co dzień z rasizmem i dyskryminacją, co stanowi wzrost od 2016 r.

Nękanie o podłożu rasistowskim i profilowanie etniczne są również powszechne, zwłaszcza wśród młodych osób – to wniosek z nowego badania Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA). FRA wzywa państwa UE do podjęcia pilnych działań w celu zwalczenia problemu dyskryminacji rasowej i związanego z nią nękania, aby wszyscy byli traktowani równo i z godnością.

W drugim sprawozdaniu FRA zatytułowanym „Being Black in the EU” („Być osobą czarnoskórą w UE”) zwrócono uwagę na doświadczenia osób pochodzenia afrykańskiego w UE.

Wynika z niego, że pomimo obowiązującego od 2000 r. prawa antydyskryminacyjnego w UE i znaczących zmian, które zaszły od tego czasu w polityce, osoby pochodzenia afrykańskiego nadal spotykają się z rasizmem, dyskryminacją i przestępstwami z nienawiści:

• Dyskryminacja rasowa – 45% respondentów twierdzi, że doświadczyło dyskryminacji rasowej w ciągu 5 lat poprzedzających badanie, co stanowi wzrost w porównaniu z 39% w ostatnim badaniu FRA. W Niemczech i Austrii odpowiedzi takiej udzieliło ponad 70% respondentów. Najczęściej osoby te są dyskryminowane przy poszukiwaniu pracy lub zakwaterowania. Najbardziej dotknięte tym problemem są osoby młode i z wyższym wykształceniem. Dyskryminacja pozostaje jednak niewidoczna, ponieważ zgłasza ją tylko 9% osób.

• Nękanie – 30% respondentów twierdzi, że doświadczyło nękania o podłożu rasistowskim, ale prawie nikt tego nie zgłasza. Młode kobiety, osoby z wyższym wykształceniem i osoby noszące stroje religijne są bardziej narażone na nękanie o podłożu rasowym.

• Profilowanie rasowe – 58% respondentów twierdzi, że ich ostatnie zatrzymanie przez policję w roku poprzedzającym badanie było wynikiem profilowania rasowego. Osoby, które postrzegają zatrzymanie jako profilowanie rasowe, mają o wiele mniejsze zaufanie do policji.

• Praca – 34% respondentów czuło się dyskryminowanych ze względu na rasę przy poszukiwaniu pracy, a 31% w pracy w ciągu 5 lat poprzedzających badanie. W porównaniu do ogółu społeczeństwa, są one częściej zatrudniane tylko na umowy tymczasowe i mają zbyt wysokie kwalifikacje w stosunku do wykonywanego stanowiska.

• Mieszkalnictwo i ubóstwo – rosnąca inflacja i koszty utrzymania sprawiają, że więcej osób pochodzenia afrykańskiego jest bardziej zagrożonych ubóstwem w porównaniu do ogółu populacji. Około 33% osób ma trudności z utrzymaniem się, a 14% nie może sobie pozwolić na ogrzanie domu, w porównaniu z 18% i 7% wszystkich osób. Samo znalezienie zamieszkania jest dla wielu osób problemem, a 31% twierdzi, że doświadczyło dyskryminacji na tle rasowym, gdy starało się znaleźć zakwaterowanie.

• Edukacja – młode osoby pochodzenia afrykańskiego są trzykrotnie bardziej narażone na przedwczesne zakończenie nauki w porównaniu do ogółu młodych ludzi. Więcej rodziców twierdzi, że ich dzieci doświadczyły rasizmu w 2022 r. w porównaniu z 2016 r.

Aby skutecznie walczyć z rasizmem i dyskryminacją, FRA wzywa kraje UE do:

• należytego egzekwowania przepisów antydyskryminacyjnych, a także wdrożenia skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji;

• identyfikowania i rejestrowania przestępstw z nienawiści oraz uwzględniania motywów związanych uprzedzeniami jako okoliczności obciążającej przy ustalaniu kar;

• gromadzenia danych dotyczących równości, w tym dotyczących „pochodzenia etnicznego lub rasowego” w celu oceny sytuacji i monitorowania postępów;

• dopilnowania, aby organy ds. równości miały niezbędne uprawnienia i zasoby do walki z dyskryminacją i wspierania ofiar;

• podjęcia kroków w celu zapobiegania i eliminowania dyskryminacyjnych praktyk instytucjonalnych i kultury w policji, w oparciu o przewodnik FRA dotyczący zapobiegania bezprawnemu profilowaniu;

• opracowania konkretnych polityk w celu zwalczania rasizmu i dyskryminacji rasowej w dziedzinie edukacji, zatrudnienia, mieszkalnictwa i opieki zdrowotnej.

Niniejsze sprawozdanie jest częścią trzeciego ogólnounijnego badania FRA poświęconego doświadczeniom imigrantów i potomków imigrantów w całej UE.

Analizowane są w nim odpowiedzi ponad 6700 osób pochodzenia afrykańskiego mieszkających w 13 krajach UE: Austrii, Belgii, Danii, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Irlandii, Luksemburgu, Niemczech, Polsce, Portugalii, Szwecji i we Włoszech.