Rok od przyjęcia wniosku dotyczącego nowego paktu o migracji i azylu, Komisja przedstawia sprawozdanie na temat migracji i azylu.

Komisja przyjmuje również odnowiony unijny plan działania na rzecz zwalczania przemytu migrantów oraz komunikat dotyczący stosowania dyrektywy w sprawie kar wobec pracodawców. Inicjatywy te stanowią elementy kompleksowego podejścia do migracji w ramach nowego paktu o migracji i azylu i mają zapobiegać zorganizowanemu wyzyskowi migrantów i ograniczać migrację nieuregulowaną. Jest to spójne z celem nowego paktu, jakim jest promowanie zarządzania migracją w sposób trwały i uporządkowany. Inicjatywy te uwzględniają zarówno utrzymujące się wyzwania związane z rozbijaniem zorganizowanych grup przestępczych, jak i konieczność dostosowania się do nowych wyzwań, w tym do wspieranego przez państwo przemytu migrantów, w odpowiedzi na sytuację na granicach zewnętrznych UE z Białorusią.

Wiceprzewodniczący do spraw promowania naszego europejskiego stylu życia Margaritis Schinas oświadczył: W ubiegłym tygodniu minął rok od czasu, kiedy przedstawiliśmy wnioski dotyczące nowego paktu o migracji i azylu. Prace nad ich przyjęciem postępują wyjątkowo powoli, a jednocześnie cały czas stoimy wobec wyzwań migracyjnych – w nowych i dotychczasowych formach. Presja w środkowej części Morza Śródziemnego się utrzymuje, pogarsza się sytuacja w Afganistanie, a do tego dochodzi nowa presja na naszych granicach wschodnich – cała ta złożona sytuacja świadczy o pilnej potrzebie stworzenia trwałych europejskich ram w dziedzinie azylu i migracji. Gdyby wnioski w ramach paktu zostały przyjęte, nowe przepisy mogłyby znacznie poprawić zdolność państw członkowskich do rozwiązywania szeregu problemów, z którymi obecnie się borykają. Jeżeli ostatnie lata czegoś nas nauczyły, to nasz wniosek powinien być taki, że działanie w pojedynkę nie wchodzi w grę. Nadszedł czas, by wspólnie skupić się na rozwiązaniach.

Komisarz do spraw wewnętrznych Ylva Johansson stwierdziła: Osiągnęliśmy znaczne postępy w pracach nad nowym paktem o migracji i azylu, a ostatnie wydarzenia potwierdzają pilną potrzebę przyspieszenia prac nad naszymi starannie wyważonymi wnioskami: wnioski dotyczące kontroli przesiewowej i Eurodac umożliwią odpowiednie kontrole wszystkich osób przybywających do UE; uzupełnieniem tych wniosków są wnioski dotyczące solidarności. Osiągnięcie porozumienia w sprawie rozporządzenia dotyczącego ram przesiedleń pomoże Europie wzmocnić pozycję na arenie międzynarodowej, ponieważ pokaże, jak wraz z państwami członkowskimi zapewniamy praktyczną ochronę osobom, które jej potrzebują. Mamy wyważone propozycje, teraz potrzebna jest mobilizacja na ostatniej prostej.

Sprawozdanie na temat migracji i azylu: Nowy pakt, rok po przyjęciu

W dzisiejszym sprawozdaniu podsumowano osiągnięte postępy i najważniejsze zmiany w polityce migracyjnej i azylowej, jakie zaszły w ciągu ostatniego półtora roku. Wskazano także najważniejsze wyzwania oraz możliwości osiągnięcia dalszych postępów. Określono także działania, które doprowadzą do stworzenia bardziej solidnej, możliwej do realizacji i sprawiedliwej polityki migracyjnej i azylowej.

Sprawozdanie obejmuje wszystkie aspekty zarządzania migracjami. Uwzględnia się w nim aktualną sytuację w zakresie ruchów migracyjnych, podsumowuje wpływ pandemii, opisuje działania agencji UE w zakresie zarządzania granicami i azylu, stałe wsparcie udzielane przez Komisję państwom członkowskim znajdującym się pod presją, finansowanie oraz kwestię nielegalnego przemieszczania się na terenie UE. Zwraca się także uwagę na natychmiastową reakcję UE na sytuację w Afganistanie, wsparcie UE dla Grecji oraz reakcję na napływ migrantów z Białorusi. Sprawozdanie zawiera szczegółowe informacje na temat postępów we wzmacnianiu ram prawnych i daje pełny obraz współpracy z krajami partnerskimi w oparciu o nowe podejście określone w pakcie. W sprawozdaniu przeanalizowano również postępy w zakresie integracji i włączenia społecznego.

UE podjęła wiele działań, aby zwiększyć swoją zdolność do sprostania zmieniającym się wyzwaniom związanym z zarządzaniem migracjami. Szybkie i konstruktywne postępy w pracach nad projektami aktów ustawodawczych w ramach nowego paktu mają obecnie kluczowe znaczenie i przyczynią się do dalszego wzmocnienia zdolności Europy do ochrony swoich granic, przyjmowania w humanitarnych warunkach osób, które mają prawo przyjechać do UE, a także poszanowania godności tych, którym to prawo nie przysługuje, zgodnie z wartościami i zasadami UE.

Uaktualniony unijny plan działania na rzecz zwalczania przemytu migrantów (2021–2025)

Zapobieganie przemytowi migrantów i zwalczanie tego zjawiska jest jednym z kluczowych celów strategicznych nowego paktu o migracji i azylu oraz strategii w zakresie unii bezpieczeństwa, która wymaga stałej międzynarodowej współpracy i koordynacji. W oparciu o postępy poczynione w ramach pierwszego Unijnego planu działania na rzecz zwalczania przemytu migrantów na lata 2015-2020 Komisja we współpracy z wysokim przedstawicielem zamierza:
- rozwijać partnerstwa operacyjne w zakresie zwalczania przemytu z wykorzystaniem konkretnych narzędzi w ramach kompleksowych, zrównoważonych, odpowiednio dostosowanych i wzajemnie korzystnych partnerstw w dziedzinie migracji; w tym celu w większym stopniu będzie się opierać na zaufaniu i wzajemnej współpracy;
- dalej rozwijać wszystkie narzędzia operacyjne, prawne, dyplomatyczne i finansowe, którymi dysponuje UE, aby reagować na instrumentalizację nieuregulowanej migracji przez podmioty państwowe, m.in. poprzez zastosowanie w konsekwencji środków w różnych obszarach polityki, takich jak wizy, handel, rozwój, pomoc finansowa i inne. Przykładem takich środków jest częściowe zawieszenie umowy o ułatwieniach wizowych z Białorusią, zaproponowane dziś przez Komisję;
- udoskonalać wdrażanie ram prawnych dotyczących karania przemytników, m.in. z wykorzystaniem Protokołu przeciwko przemytowi migrantów drogą lądową, morską i powietrzną, uzupełniającego Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej oraz, w obrębie UE, „pakietu środków dotyczących pośredników”;
- udoskonalać wdrażanie ram prawnych dotyczących ochrony przed wyzyskiem, w tym dyrektywy w sprawie zwalczania handlu ludźmi, dyrektywy o prawach ofiar, dyrektywy w sprawie dokumentu pobytowego oraz dyrektywy w sprawie kar wobec pracodawców;
- reagować na rozpowszechniane w internecie praktyki i narzędzia ułatwiające przemyt, które ciągle ewoluują, poprzez zacieśnienie współpracy operacyjnej i zwiększenie wymiany informacji między organami krajowymi a agencjami UE;
- rozszerzyć badania i zakres gromadzonych danych, aby lepiej zrozumieć tendencje migracyjne, charakter i zasięg sieci przestępczych, wpływ polityki zwalczania przemytu oraz sposób działania sieci przestępczych.

Komunikat zawierający sprawozdanie na temat stosowania dyrektywy w sprawie kar wobec pracodawców

Nielegalne zatrudnienie jest główną zachętą do migracji nieuregulowanej. Jest to szkodliwe zarówno z ludzkiego, jak i gospodarczego punktu widzenia, naraża ludzi na ryzyko wyzysku, a także prowadzi do strat w finansach publicznych i osłabia prawa jednostki i prawa socjalne.

Dyrektywa w sprawie kar wobec pracodawców stwarza europejskie ramy prawne, które mają zapobiegać nielegalnemu zatrudnianiu migrantów o nieuregulowanym statusie i umożliwiają reagowanie na tego rodzaju sytuacje. W dzisiejszym sprawozdaniu wskazano działania, które mają na celu poprawę sposobu wdrażania dyrektywy, rozwiązanie problemu nieefektywnego stosowania przez państwa członkowskie przepisów dotyczących sankcji, środków ochronnych i inspekcji w celu wykrywania nadużyć pracodawców i ochrony migrantów przed wyzyskiem. Aby wesprzeć państwa członkowskie w lepszym wdrażaniu wspólnie uzgodnionych przepisów UE, Komisja będzie:
- promować dialog z organami państw członkowskich i różnymi zainteresowanymi stronami, m.in. poprzez wznowienie w 2021 r. prac swojej specjalnej grupy ekspertów ds. migracji nieuregulowanej dotyczących dyrektywy w sprawie kar wobec pracodawców;
- wspierać wymiany dobrych praktyk poprzez współpracę z zainteresowanymi stronami, takimi jak krajowe organy ds. pracy i imigracji, związki zawodowe, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, partnerzy społeczni, organizacje międzynarodowe i europejska platforma na rzecz przeciwdziałania pracy nierejestrowanej;
- nieprzerwanie monitorować wdrażanie dyrektywy i skupiać się na jej skutecznym egzekwowaniu oraz wszczynać, w stosownych przypadkach, postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.

Do końca 2022 r. Komisja wdroży środki zapowiedziane w komunikacie, a osiągnięte wyniki przedstawi w kolejnym sprawozdaniu z wdrażania, które ma przedłożyć najpóźniej w 2024 r. Na tle osiągniętych postępów Komisja rozważy wówczas, czy uzasadnione jest wprowadzenie zmian w obowiązujących ramach prawnych.

Kontekst

Przedstawiony zestaw wniosków to element działań następczych podjętych w związku z paktem, zapowiedzianych we wrześniu ubiegłego roku.

Oprócz danych zawartych w sprawozdaniu na temat migracji i azylu na zaktualizowanej specjalnej stronie internetowej poświęconej statystykom dostępne są również nowe informacje statystyczne. Najnowsze dane potwierdzają, że pandemia COVID-19 miała znaczny wpływ na migrację w 2020 r.– zarówno liczba osób przybywających legalnie, jak i liczba osób przybywających o nieuregulowanym statusie zmniejszyły się w porównaniu z 2019 r. Wstępne dane pokazują, że w 2020 r. liczba ludności UE zmniejszyła się o około 300 tys. osób, częściowo z powodu zmniejszenia salda migracji, ale również ze względu na zwiększoną liczbę zgonów spowodowanych pandemią. Spadek liczby osób przybywających, jaki odnotowano w 2020 r., miał charakter tymczasowy, ponieważ dostępne dane z 2021 r. wskazują na wzrost w ujęciu roku do roku. Dotyczy to w szczególności napływu osób o nieuregulowanym statusie, które przybywają szlakiem środkowośródziemnomorskim i zachodniośródziemnomorskim oraz szlakiem prowadzącym przez granice wschodnie (z Białorusi). Państwa członkowskie w dalszym ciągu zmniejszały zaległości w rozpatrywaniu wniosków o azyl: pod koniec czerwca w UE na rozpatrzenie oczekiwało około 700 tys. wniosków, co stanowi najniższy poziom od połowy 2015 r.