Komisja Europejska opublikowała zaproszenie do zgłaszania uwag w celu uzyskania informacji zwrotnych odnośnie do przyjęcia wytycznych w sprawie wykluczających nadużyć pozycji dominującej.

Jednocześnie Komisja opublikowała komunikat (wraz z załącznikiem) zmieniający wytyczne z 2008 r. w sprawie priorytetów w zakresie egzekwowania prawa w kontekście nadużyć wykluczających.

Pakiet jest pierwszą od 2008 r. ważną inicjatywą polityczną w obszarze przepisów dotyczących nadużywania pozycji dominującej (art. 102 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, TFUE). Jej celem jest zapewnienie, aby przepisy dotyczące nadużywania pozycji dominującej były wyraźne, skuteczne i stosowane energicznie z korzyścią dla europejskich konsumentów i całej gospodarki.

Wytyczne w sprawie nadużyć wykluczających

Art. 102 TFUE jest jednym z niewielu obszarów europejskiego prawa konkurencji, w których nie obowiązują wytyczne precyzujące jego stosowanie. Jednak egzekwowanie tego artykułu ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia skutecznego funkcjonowania konkurencji i umożliwienia konsumentom czerpania korzyści z konkurencyjnych rynków. W związku z tym Komisja opublikowała dziś zaproszenie do zgłaszania uwag w związku z planowanym przyjęciem wytycznych w sprawie stosowania art. 102 TFUE do praktyk wyłączających.

Założeniem inicjatywy jest odzwierciedlenie orzecznictwa sądów UE, a także bogatych doświadczeń zgromadzonych przez Komisję podczas egzekwowania art. 102 TFUE. Wytyczne będą miały na celu zwiększenie pewności prawa z korzyścią dla konsumentów, przedsiębiorstw oraz dla krajowych organów ochrony konkurencji i sądów.

Wszystkie zainteresowane strony trzecie mają cztery tygodnie na przedstawienie swoich komentarzy w odpowiedzi na zaproszenie do zgłaszania uwag. Komisja planuje opublikować projekt wytycznych na potrzeby konsultacji publicznych w połowie 2024 r., tak aby móc przyjąć wytyczne w 2025 r. Wraz z ich przyjęciem Komisja wycofa wytyczne z 2008 r. dotyczące priorytetów w zakresie egzekwowania prawa, zmienione dzisiejszym komunikatem.

Więcej informacji, w tym informacje na temat sposobu przesłania opinii, można znaleźć tutaj.

Komunikat zmieniający wytyczne dotyczące priorytetów w zakresie egzekwowania prawa

Do czasu przyjęcia ostatecznych wytycznych Komisja udostępnia wyjaśnienia dotyczące jej podejścia przyjętego na potrzeby ustalania, czy w sposób priorytetowy należy wszcząć postępowanie w sprawach dotyczących praktyk wyłączających.

W związku z tym Komisja przyjęła komunikat zmieniający pewne fragmenty wytycznych z 2008 r. W komunikacie doprecyzowano na przykład, że na rynkach charakteryzujących się efektami sieciowymi lub innymi wysokimi barierami wejścia Komisja może zbadać praktyki przedsiębiorstwa dominującego, które mogą wykluczać konkurentów niebędących (jeszcze) równie wydajnymi jak przedsiębiorstwo dominujące. Ponadto w komunikacie wyjaśniono, że Komisja może badać przypadki, w których przedsiębiorstwo dominujące narzuca nieuczciwe warunki dostępu do określonych czynników produkcji (tzw. „dorozumiana odmowa udostępnienia”), nawet jeśli nie ma dowodów na to, że taki czynnik produkcji jest niezbędny.

Zmiany te są następstwem istotnych zmian w orzecznictwie sądów UE odnoszącym się do art. 102 TFUE, a tym samym w praktyce Komisji w zakresie egzekwowania prawa. Uwzględniają one również zmiany na rynku. Ich celem jest zwiększenie przejrzystości zasad leżących u podstaw priorytetów Komisji w zakresie egzekwowania prawa w odniesieniu do nieuczciwych praktyk wyłączających, zgodnie z zasadą dobrej administracji.

Kontekst

Art. 102 TFUE zakazuje nadużywania pozycji dominującej w zakresie, w jakim może ono wpływać na wymianę handlową w UE oraz uniemożliwiać lub ograniczać konkurencję. Wdrażanie tego przepisu określono w rozporządzeniu UE w sprawie ochrony konkurencji (rozporządzenie Rady nr 1/2003), które jest również stosowane przez krajowe organy ds. konkurencji.

W dniu 5 grudnia 2008 r. Komisja przyjęła komunikat – wytyczne w sprawie priorytetów, którymi Komisja będzie się kierować przy stosowaniu art. 82 Traktatu WE [obecnie art. 102 TFUE] w odniesieniu do szkodliwych działań o charakterze praktyki wyłączającej, podejmowanych przez przedsiębiorstwa dominujące. W wytycznych z 2008 r. w sprawie priorytetów Komisji w zakresie egzekwowania prawa określono priorytety w zakresie egzekwowania przepisów dotyczących wykluczających nadużyć pozycji dominującej. Celem było wówczas zapewnienie większej jasności i przewidywalności ogólnych ram analizy Komisji podczas ustalania, czy w sposób priorytetowy należy wszcząć postępowanie w sprawach dotyczących praktyk wyłączających. Opublikowane w 2008 r. wytyczne w sprawie priorytetów w zakresie egzekwowania prawa przyczyniły się do promowania podejścia skoncentrowanego na potencjalnych skutkach domniemanych nadużyć, za sprawą analizy dynamiki rynku (tzw. podejście oparte na ocenie skutków).

Od czasu przyjęcia wytycznych w 2008 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał 32 orzeczenia w sprawie nadużyć wykluczających. To bogate orzecznictwo potwierdza oparte na ocenie skutków podejście Komisji do art. 102 TFUE i w znacznym stopniu doprecyzowuje zakres przepisów.

Dyrekcja Generalna ds. Konkurencji publikuje dziś również dokument orientacyjny zatytułowany „Dynamiczne i użyteczne podejście do art. 102 TFUE, które oparto na ocenie skutków”. Wyjaśniono w nim bardziej szczegółowo przyczyny uruchomienia inicjatywy dotyczącej wytycznych, a także przewidziane w komunikacie zmiany opublikowanych w 2008 r. wytycznych w sprawie priorytetów w zakresie egzekwowania prawa.

W dokumencie orientacyjnym podkreślono w szczególności, w jaki sposób w orzecznictwie sądów UE doprecyzowano kryterium materialne na potrzeby zastosowania art. 102 TFUE i pogłębiono określone tematy, między innymi: pojęcie antykonkurencyjnego zamknięcia dostępu do rynku, stosowanie kryterium ceny i kosztów w tekście skutecznego konkurenta, test mający zastosowanie do niektórych rodzajów odmowy dostępu oraz zakwalifikowanie zaniżania marży jako odrębnej kategorii nadużyć.