Komisja podejmuje dziś dalsze kroki w ramach agendy cyfrowej dekady na rzecz wzmocnienia suwerenności cyfrowej Europy, zgodnie z zapowiedzią przewodniczącej Ursuli von der Leyen w jej orędziu o stanie Unii wygłoszonym w środę.

Komisja przedstawiła propozycję nowego rozporządzenia dotyczącego Wspólnego Przedsięwzięcia w dziedzinie Europejskich Obliczeń Wielkiej Skali w celu utrzymania i wzmocnienia wiodącej roli Europy w dziedzinie obliczeń superkomputerowych oraz informatyki kwantowej. Ma ona posłużyć wspieraniu działań badawczych i innowacji w zakresie nowych technologii obliczeń, systemów i produktów superkomputerowych oraz promowaniu umiejętności niezbędnych do korzystania z infrastruktury, a także stanowić podstawę światowej klasy ekosystemu w Europie. Wniosek ma umożliwić zainwestowanie 8 mld euro w superkomputery nowej generacji, co oznacza znaczne zwiększenie środków w porównaniu z obecnym budżetem.

Wykorzystując sukces Europy w dziedzinie wysokowydajnych systemów obliczeniowych nowej generacji, obliczenia superkomputerowe odegrają kluczową rolę w realizacji przez Europę planu odbudowy. Zostały one uznane za priorytet inwestycyjny i będą stanowić podstawę całej strategii cyfrowej, począwszy od technologii dużych zbiorów danych i sztucznej inteligencji, aż po technologie chmury obliczeniowej i cyberbezpieczeństwo. Ponadto w zaleceniu, które również zostało dzisiaj przyjęte, Komisja wzywa państwa członkowskie do promowania ultraszybkiej łączności sieciowej i opracowania wspólnego podejścia do wdrażania sieci 5G.

Wiceprzewodnicząca wykonawcza do spraw Europy na miarę ery cyfrowej Margrethe Vestager powiedziała: Obliczenia wielkiej skali stanowią kluczowy potencjał cyfrowy Europy. Jak mogliśmy się przekonać w kontekście zwalczania pandemii koronawirusa, superkomputery pomagają już w poszukiwaniu terapii, rozpoznawaniu i prognozowaniu szerzenia się zakażeń lub wspieraniu procesu podejmowania decyzji w sprawie środków powstrzymujących rozprzestrzenianie się wirusa. To właśnie dane – w połączeniu ze sztuczną inteligencją i superkomputerami – stanowią kluczowe narzędzia umożliwiające wykrywanie schematów ekosystemów, co pomaga nam łagodzić zmiany klimatyczne oraz pracować nad rozwiązaniami służącymi unikaniu katastrof i walce ze zmianą klimatu. Nasza dzisiejsza propozycja sprzyjać będzie zwiększeniu inwestycji w infrastrukturę obliczeń superkomputerowych z uwagi na ich ogromny potencjał w zakresie poprawy jakości życia, zwiększenia konkurencyjności przemysłu i rozwoju nauki.

Komisarz ds. rynku wewnętrznego Thierry Breton powiedział: Obliczenia superkomputerowe, razem z kwestiami danych i łączności, mają pierwszoplanowe znaczenie dla naszej suwerenności cyfrowej, gdyż umożliwiają nam podejmowanie wyzwań przemysłowych, technologicznych i naukowych. Dotrzymanie tempa w międzynarodowym wyścigu technologicznym jest priorytetem, a Europa posiada zarówno know-how, jak i wolę polityczną do odegrania wiodącej roli. Naszym celem jest szybkie osiągnięcie kolejnego standardu obliczeniowego za pomocą komputerów eksaskalowych, ale także i przede wszystkim włączenie już teraz akceleratorów kwantowych na potrzeby opracowywania maszyn hybrydowych i jak najwcześniejszego uplasowania Europy na pozycji lidera w kontekście tej przełomowej technologii.

Celem tego rozporządzenia jest zastąpienie poprzedniego rozporządzenia Rady, które ustanowiło Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC w październiku 2018 r. Umożliwi ono Europie utrzymanie wiodącej roli w wyścigu technologicznym prowadzącym do kolejnego etapu obliczeń superkomputerowych, a mianowicie:

• superkomputerów eksaskalowych, które będą wykonywać ponad miliard miliardów (10¹⁸) operacji na sekundę;
• komputerów kwantowych oraz komputerów hybrydowych, łączących elementy obliczeń kwantowych i klasycznych, które będą w stanie wykonywać operacje, jakich nie potrafi obecnie przeprowadzić żaden superkomputer.

Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC udostępni istniejące europejskie superkomputery i kwantowe zasoby obliczeniowe wszystkim użytkownikom w całej Europie, w tym z sektora publicznego i branży przemysłowej, w szczególności małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP), niezależnie od ich lokalizacji. Nowy budżet jest obecnie negocjowany; zostanie on wsparty poprzez programy „Horyzont Europa”, „Cyfrowa Europa” oraz instrument „Łącząc Europę”.

Obliczenia superkomputerowe w praktyce

Przedmiotowa infrastruktura superkomputerowa będzie mogła być wykorzystywana na potrzeby ponad 800 europejskich zastosowań naukowych, przemysłowych i w sektorze publicznym.

W sektorze zdrowia, w tym w kontekście zwalczania pandemii koronawirusa, superkomputery pomagają już w poszukiwaniu terapii, modelowaniu i prognozowaniu szerzenia się zakażeń oraz wspieraniu procesu podejmowania decyzji w sprawie środków powstrzymujących rozprzestrzenianie się wirusa. W czerwcu br. finansowane przez UE konsorcjum Exscalate4CoV ogłosiło, że Raloksyfen, zarejestrowany już lek generyczny stosowany w leczeniu osteoporozy, może być skuteczny w leczeniu pacjentów zakażonych COVID-19 z łagodnymi objawami. Lek ten jest obecnie gotowy, aby wejść w fazę badań klinicznych, a w ramach projektu kontynuowane są prace nad innymi obiecującymi cząsteczkami. Superkomputery pomogą również europejskim naukowcom lepiej zrozumieć ludzki metabolizm i system immunologiczny oraz przyczynią się do osiągnięcia znacznych postępów w takich dziedzinach jak genomika, projektowanie i testowanie nowych leków, a także pomogą w zwalczaniu poważnych chorób, w tym nowotworów i zakażeń wirusowych.

Ponadto wspomniana infrastruktura superkomputerowa wspierać będzie realizację inicjatywy UE „Kierunek Ziemia”, co przyniesie znaczną poprawę prognozowania pogody, planowania urbanistycznego i wiejskiego, gospodarowania odpadami i zasobami wodnymi, a także modelowania oceanograficznego oraz modelowania środowiska morskiego i polarnego. Pomoże to wesprzeć transformację ekologiczną, zgodnie z celami Europejskiego Zielonego Ładu, a także przygotować nas na poważną degradację środowiska i klęski żywiołowe oraz stawianie czoła tym zjawiskom.

Kolejne kroki

Proponuje się przyjęcie przez Radę Unii Europejskiej nowego rozporządzenia dotyczącego Wspólnego Przedsięwzięcia w dziedzinie Europejskich Obliczeń Wielkiej Skali (Wspólnego Przedsięwzięcia EuroHPC). Przygotowania do kontynuowania działalności Wspólnego Przedsięwzięcia od roku 2021 r. są już w toku: wybrano na przykład 20 projektów mających na celu opracowanie innowacyjnych zastosowań i usług HPC.

Kontekst

Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC zostało utworzone w 2018 r., aby umożliwić Unii zdobycie pozycji światowego lidera w dziedzinie obliczeń superkomputerowych dzięki połączeniu zasobów UE, państw uczestniczących (do tej pory 32) i partnerów prywatnych.

Od momentu jego utworzenia w 2018 r. Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC było w stanie znacznie zwiększyć inwestycje w dziedzinie obliczeń wielkiej skali na szczeblu europejskim z myślą o umocnieniu pozycji Europy jako światowego lidera w tej dziedzinie. W samym okresie 2019–2020 inwestycje publiczne Wspólnego Przedsięwzięcia osiągną wartość około 1,1 mld EUR, co oznacza w skali Europy wzrost netto o prawie 250 mln EUR rocznie w porównaniu z poziomem sprzed 2018 r.

Dzięki temu finansowaniu Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC uruchomi najpóźniej na początku 2021 r. trzy systemy przedeksaskalowe (zdolne do wykonywania co najmniej 10¹⁷ obliczeń na sekundę), co uplasuje je w pierwszej piątce najlepszych superkomputerów na świecie, a także pięć systemów petaskalowych (zdolnych do wykonywania co najmniej 10¹⁵ obliczeń na sekundę) klasyfikowanych w pierwszej pięćdziesiątce tego rodzaju maszyn. Te nowe maszyny umożliwią ośmiokrotne zwiększenie mocy superkomputerowych dostępnych w Europie. Poszerzą one wykorzystanie obliczeń wielkiej skali w UE zarówno przez użytkowników publicznych, jak i prywatnych, a w szczególności MŚP, które nie dysponują własnymi zasobami umożliwiającymi czerpanie korzyści z tych nowych technologii.

Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC wspiera również tworzenie 33 krajowych centrów kompetencji, które będą działać lokalnie, aby ułatwić dostęp do europejskich możliwości obliczeń superkomputerowych w różnych sektorach przemysłu, zapewnić dostosowane do potrzeb rozwiązania szerokiemu gronu odbiorców, w tym MŚP, a docelowo poprawić stan europejskiej wiedzy i know-how w zakresie tych technologii.