W związku ze zbliżającym się szczytem państw strefy euro, który odbędzie się 21 czerwca 2019 r., Komisja Europejska podsumowuje postępy w pogłębianiu unii gospodarczej i walutowej od czasu publikacji sprawozdania pięciu przewodniczących oraz wzywa państwa członkowskie do podjęcia dalszych konkretnych działań.

Prawie równo cztery lata temu przewodniczący Komisji Jean-Claude Juncker, wraz z przewodniczącym szczytu państw strefy euro Donaldem Tuskiem, ówczesnym przewodniczącym Eurogrupy Jeroenem Dijsselbloemem, prezesem Europejskiego Banku Centralnego Mario Draghim oraz ówczesnym przewodniczącym Parlamentu Europejskiego Martinem Schulzem, opublikował ambitny planpogłębienia unii gospodarczej i walutowej Europy najpóźniej do 2025 r.

W oparciu o wizję przedstawioną w sprawozdaniu pięciu przewodniczących Komisja w marcu 2017 r. wydała Białą księgę w sprawie przyszłości Europy, a w maju 2017 r. – dokumenty otwierające debatę w sprawie pogłębienia unii gospodarczej i walutowej oraz przyszłości finansów UE. W grudniu 2017 r. Komisja Junckera określiła plan działania i przyjęła szereg konkretnych wniosków ustawodawczych, których ogólnym celem jest wzmocnienie jedności, skuteczności i demokratycznej rozliczalności europejskiej unii gospodarczej i walutowej do 2025 r.

W ciągu czterech lat, jakie upłynęły od publikacji sprawozdania, dokonał się znaczny postęp we wzmacnianiu wspólnego obszaru walutowego i odporności unii gospodarczej i walutowej Europy. Wiele problemów ujawnionych w efekcie kryzysu gospodarczego, finansowego i społecznego, który nastąpił po 2007 r., zostało rozwiązanych. Pewne istotne działania jednak nie zostały jeszcze podjęte. Wspólna waluta i koordynacja polityki gospodarczej to środki prowadzące do celu, jakim jest: więcej miejsc pracy, wzrost gospodarczy, inwestycje, sprawiedliwość społeczna i stabilność makroekonomiczna dla członków strefy euro i dla całej UE. 

W związku ze zbliżającym się szczytem państw strefy euro, który odbędzie się 21 czerwca, Komisja wzywa przywódców państw UE:

• do osiągnięcia porozumienia w sprawie najważniejszych cech instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności, aby wesprzeć jego szybkie przyjęcie przez Parlament Europejski i Radę; do uzgodnienia wielkości tego instrumentu w kontekście wieloletnich ram finansowych;
• do zakończenia prac nad zmianami do Porozumienia ustanawiającego Europejski Mechanizm Stabilności w celu jego szybkiej ratyfikacji przez państwa członkowskie strefy euro, w tym operacyjnego i skutecznego wspólnego mechanizmu ochronnego, zapewniania płynności bankom w procesie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz aktywnych i skutecznych instrumentów ostrożnościowych; do zachowania jasnego podziału odpowiedzialności między uczestniczącymi podmiotami oraz możliwości dostosowywania unijnego jednolitego zbioru przepisów dla banków zgodnie z metodą wspólnotową; do włączenia z czasem Europejskiego Mechanizmu Stabilności do prawa Unii;
• do ponowienia wysiłków na rzecz dokończenia budowy unii bankowej, rozpoczynając od negocjacji politycznych w sprawie europejskiego systemu gwarantowania depozytów;
• do przyspieszenia prac nad unią rynków kapitałowych i wzmożenia działań w celu wzmocnienia międzynarodowej roli euro.

Komisja podsumowuje też najważniejsze postępy poczynione w ostatnich latach, oprócz rezultatów oczekiwanych na szczycie państw strefy euro w czerwcu 2019 r., oraz przygotowuje plan na nadchodzące lata.

Od szczytu państw strefy euro w grudniu 2018 r. prowadzona jest dyskusja na temat przyszłości instrumentu budżetowego na rzecz konwergencji i konkurencyjności dla strefy euro, na podstawie wniosku Komisji w sprawie programu wspierania reform; jest szansa na kompromis i należy zdecydowanie dążyć do jego osiągnięcia.

Przedmiotem dyskusji jest też reforma Europejskiego Mechanizmu Stabilności, a w szczególności mechanizmu ochronnego w postaci linii kredytowej dla jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków. Mechanizm ochronny ma służyć jako rozwiązanie stosowane w ostateczności celem wsparcia skutecznego i wiarygodnego zarządzania kryzysami bankowymi w ramach jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Będzie on spłacany za pomocą wkładów z europejskiego sektora bankowego.

Dokończenie unii bankowej i unii rynków kapitałowych ma też zasadnicze znaczenie dla zwiększenia odporności i stabilności euro.

Znaczny postęp odnotowano w zakresie dalszego ograniczania ryzyka w unii bankowej. Z ostatniego sprawozdania z postępu prac, przygotowanego przez Komisję, wynika, że odsetek kredytów zagrożonych wszystkich banków UE stale się obniża i w trzecim kwartale 2018 r. wyniósł 3,3 proc., a więc utrzymuje się tendencja spadkowa, prowadząca do poziomów sprzed kryzysu. W przyszłości niezbędny jest postęp prac nad wspólnym systemem gwarantowania depozytów dla strefy euro.

Unia rynków kapitałowych sprzyjać będzie dalszej integracji rynkowej i pomoże zapewnić, by europejskie rynki kapitałowe były w stanie sprostać znaczącym wyzwaniom wewnętrznym lub zewnętrznym związanym ze stabilnością unii gospodarczej i walutowej.

Komisja podsumowuje także będące w toku działania na rzecz międzynarodowego wykorzystania euro; do prac tych zachęcali Komisję w grudniu przywódcy państw strefy euro. Euro ma dwadzieścia lat i jest drugą pod względem ważności walutą na świecie, która pozostała silna nawet w najgorszym okresie kryzysu finansowego i zadłużeniowego. Aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób można zwiększyć stosowanie euro w skali światowej, oraz zidentyfikować przeszkody w osiągnięciu tego celu, Komisja w ostatnich miesiącach prowadziła aktywne konsultacje z uczestnikami rynku w różnych sektorach (wymiany walut, energii, surowców, towarów rolnych i transportu).

Konsultacje te pokazały, że:

• istnieje szerokie poparcie dla ograniczenia zależności od jednej dominującej światowej waluty;
• euro jest jedyną walutą posiadającą wszystkie niezbędne cechy, jakich uczestnicy rynku szukają, by ją stosować jako alternatywę do dolara amerykańskiego;
• sektor energii pozostanie kluczowym czynnikiem napędzającym stosowanie euro i istnieje pole do dalszego zwiększenia jego wykorzystania, na przykład w sektorze gazu;
• uznaje się, że UE może za pomocą euro wzmocnić swoją suwerenność gospodarczą i odgrywać ważniejszą rolę na arenie światowej, aby przynosić korzyści unijnym przedsiębiorstwom i konsumentom.

Komisja wraz z Europejskim Bankiem Centralnym będzie kontynuować prace prowadzone z państwami członkowskimi, uczestnikami rynku i innymi zainteresowanymi podmiotami oraz apeluje do Parlamentu Europejskiego, Rady i wszystkich zainteresowanych stron do poparcia wysiłków na rzecz zwiększenia międzynarodowej roli euro.