W tym roku europejska gospodarka straciła impet w warunkach wysokich kosztów utrzymania, słabego popytu zewnętrznego i zaostrzenia polityki pieniężnej.

Choć spodziewane jest stopniowe ożywienie aktywności gospodarczej, Komisja Europejska w swojej jesiennej prognozie przewiduje niższy wzrost unijnego PKB niż w prognozie wiosennej. Szacuje się, że w październiku inflacja w strefie euro spadła do poziomu najniższego od dwóch lat i będzie się dalej zmniejszać w okresie objętym prognozą.  

Nastąpiło spowolnienie wzrostu, ale spodziewane jest jego ożywienie

Po solidnym wzroście notowanym przez większość 2022 r. realny PKB zmniejszył się pod koniec roku i w pierwszych trzech kwartałach 2023 r. rósł tylko nieznacznie. Wciąż wysoka, choć malejąca inflacja oraz zaostrzenie polityki pieniężnej wywarły większe niż pierwotnie oczekiwano negatywne skutki, którym towarzyszył słaby popyt zewnętrzny. Ostatnie wskaźniki gospodarcze i dane z badań z października wskazują na osłabienie aktywności gospodarczej także w czwartym kwartale tego roku, w sytuacji rosnącej niepewności. Ogółem w prognozie gospodarczej z jesieni przewiduje się, że w 2023 r. wzrost PKB zarówno w UE, jak i w strefie euro wyniesie 0,6 proc., a więc o 0,2 punkty procentowe mniej, niż szacowano w letniej prognozie Komisji.

Spodziewane jest stopniowe ożywienie działalności gospodarczej wraz ze wzrostem konsumpcji w warunkach stale silnego rynku pracy, trwałego wzrostu zarobków i nadal malejącej inflacji. Pomimo zaostrzenia polityki pieniężnej prognozuje się dalszy wzrost inwestycji, któremu sprzyjają na ogół solidne bilanse przedsiębiorstw oraz środki z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. Prognozuje się poprawę wzrostu unijnego PKB do 1,3 proc. w 2024 r. To jednak wciąż o 0,1 punktu procentowego mniej, niż przewidywano latem. W strefie euro wzrost PKB ma być nieco mniejszy i wynieść 1,2 proc.

Przewiduje się, że w 2025 r. dzięki niższej inflacji i złagodzeniu polityki pieniężnej wzrost PKB będzie większy – na poziomie 1,7 proc. w UE i 1,6 proc. w strefie euro.

Inflacja jest najniższa od dwóch lat i ma nadal spadać

Utrzymuje się tendencja spadkowa inflacji. Szacuje się, że w październiku w strefie euro inflacja zmalała do 2,9 proc. z notowanego przed rokiem rekordowo wysokiego poziomu 10,6 proc. Jest to najniższa wartość od lipca 2021 r.

Choć złagodzenie inflacji w ubiegłym roku spowodowane było głównie spadkiem cen energii, obecnie ma coraz szerszy zakres i obejmuje wszystkie najważniejsze kategorie konsumpcji, nie tylko energię i żywność.

W miarę jak zaostrzenie polityki pieniężnej wywiera wpływ na całą gospodarkę, inflacja powinna nadal się zmniejszać, choć w bardziej umiarkowanym tempie, co jest odbiciem bardziej powolnego, ale szerzej zakrojonego złagodzenia presji inflacyjnej w sektorach żywności, wyrobów gotowych i usług. Według prognozy inflacja ogólna w strefie euro spadnie z 5,6 proc. w 2023 r. do 3,2 proc. w 2024 r. i 2,2 proc. w 2025 r. W UE inflacja ogólna ma się obniżyć z 6,5 proc. w 2023 r. do 3,5 proc. w 2024 r. i 2,4 proc. w 2025 r.

Rynek pracy pozostanie odporny

Rynek pracy UE w pierwszej połowie 2023 r. nadal funkcjonował dobrze, pomimo spowolnienia wzrostu gospodarczego. W drugim kwartale wskaźniki aktywności gospodarczej i zatrudnienia w UE sięgnęły rekordowego poziomu, a we wrześniu stopa bezrobocia utrzymała się na poziomie 6 proc., zbliżonym do rekordowo niskiego.

Choć najnowsze informacje z badań wskazują na pewien zastój i w niektórych państwach członkowskich odnotowano wzrost bezrobocia, rynek pracy powinien pozostać odporny w okresie objętym prognozą. Prognozowany wzrost zatrudnienia w UE ma wynieść 1,0 proc. w roku bieżącym i 0,4 proc. w latach 2024 i 2025. Stopa bezrobocia w UE powinna zasadniczo utrzymać się na stabilnym poziomie 6,0 proc. w 2023 i 2024 r., a następnie nieco się obniżyć do 5,9 proc. w 2025 r. Przewiduje się, że płace realne w przyszłym roku zaczną rosnąć w efekcie stałego wzrostu płacy nominalnej i spadku inflacji.

Deficyt publiczny spada wraz z wycofywaniem wsparcia fiskalnego

Oczekuje się, że wycofanie tymczasowych środków związanych z pandemią, ograniczenie dotacji na inwestycje prywatne oraz mniejszy wpływ na budżet środków w dziedzinie energii zrekompensują presję na salda budżetowe mniej korzystnych warunków gospodarczych i wyższych wydatków z tytułu odsetek. W rezultacie prognozuje się niewielki spadek deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych w UE w 2023 r. do 3,2 proc. PKB. Stałe ograniczanie dyskrecjonalnych środków wsparcia fiskalnego powinno przynieść dalsze obniżenie deficytu publicznego w UE do 2,8 proc. PKB w 2024 r. i do 2,7 proc. PKB w 2025 r. Do tego spadku deficytu powinno się przyczynić przede wszystkim znaczne ograniczenie środków w dziedzinie energii w przyszłym roku i ich wycofanie w 2025 r.

Według prognozy relacja długu do PKB w UE w 2023 r. będzie się nadal zmniejszać, aż do 83 proc. Sprzyja temu wysoka inflacja, natomiast wyższe stopy oprocentowania nowych emisji długu zwiększają wydatki z tytułu odsetek jedynie stopniowo, ze względu na długi średni okres zapadalności długu publicznego w UE. Przewiduje się, że w latach 2024 i 2025 relacja długu do PKB powinna zasadniczo utrzymywać się na poziomie ponad 79 proc. z 2019 r.

Ryzyko i niepewność rosną w sytuacji napięć geopolitycznych

Niepewność i ryzyko pogorszenia perspektyw gospodarczych zwiększyły się w ostatnich miesiącach z powodu przedłużającej się rosyjskiej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie i konfliktu na Bliskim Wschodzie. Jak dotąd wpływ sytuacji na Bliskim Wschodzie na rynki energii jest ograniczony, ale istnieje ryzyko zakłóceń dostaw energii, co może potencjalnie wywrzeć duży wpływ na ceny energii, produkcję globalną i ogólny poziom cen. Rozwój sytuacji gospodarczej w krajach będących najważniejszymi partnerami handlowymi UE, zwłaszcza w Chinach, również może stwarzać ryzyko.

W samej UE skutki zaostrzenia polityki pieniężnej mogą hamować aktywność gospodarczą na dłużej i w większym stopniu, niż przewiduje się w tej prognozie, ponieważ trudniejsze może okazać się dostosowanie firm, gospodarstw domowych i finansów publicznych do warunków wysokich stóp oprocentowania. Ponadto ekstremalne zdarzenia pogodowe, jak fale upałów, pożary, susze i powodzie, które coraz częściej i na coraz większą skalę nawiedzają nasz kontynent i cały świat, pokazują dramatyczne konsekwencje zmiany klimatu nie tylko dla środowiska i ludzi, ale także gospodarki.

Prognoza po raz pierwszy uwzględnia kraje kandydujące

Prognoza gospodarcza z jesieni po raz pierwszy obejmuje Bośnię i Hercegowinę, Mołdawię i Ukrainę, którym Rada Europejska przyznała w ubiegłym roku status kraju kandydującego. Ukraińska gospodarka wykazuje się niezwykłą odpornością w 2023 r. Prognozuje się wzrost na poziomie 4,8 proc. w 2023 r., 3,7 proc. w 2024 r. i 6,1 proc. w 2025 r. po spadku o 29 proc. w 2022 r. wywołanym pełnoskalową rosyjską inwazją.

Ożywienie to można przypisać wyjątkowym zbiorom oraz rządowym środkom stymulującym, do których przyczynia się niezachwiane wsparcie partnerów międzynarodowych, a także zdecydowanym działaniom władz na rzecz zapewnienia stabilności makrofinansowej.

Prezentowana prognoza gospodarcza opiera się na szeregu technicznych założeń dotyczących kursów walutowych, stóp procentowych oraz cen towarów, których datą graniczną jest 25 października. W przypadku wszelkich innych danych, w tym założeń dotyczących polityki poszczególnych państw, w prognozie uwzględniono informacje dostępne do 31 października włącznie. Zakłada się kontynuację strategii politycznych bez żadnych zmian, o ile nie zostaną zapowiedziane i odpowiednio szczegółowo opisane nowe strategie.

Komisja Europejska publikuje co roku dwie prognozy kompleksowe (wiosenną i jesienną) oraz dwie prognozy śródokresowe (zimową i letnią). Dwie prognozy kompleksowe obejmują szeroki zakres wskaźników gospodarczych dotyczących wszystkich państw członkowskich UE, krajów kandydujących, państw EFTA i innych dużych zaawansowanych i wschodzących gospodarek rynkowych. Prognozy śródokresowe obejmują roczne i kwartalne dane dotyczące PKB i inflacji na bieżący i kolejny rok dla wszystkich państw członkowskich, a także dane zbiorcze dla całej UE i dla strefy euro.

Prognoza gospodarcza Komisji Europejskiej z zimy 2024 r., która ma zostać opublikowana w lutym 2024 r., zawierać będzie aktualizację prognoz dotyczących PKB i inflacji.

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst dokumentu: Prognoza gospodarcza z jesieni 2023 r.