Przestrzeganie prawa UE przez państwa członkowskie w 2019 r.: w niektórych obszarach konieczna jest poprawa.

W sprawozdaniu rocznym z kontroli stosowania prawa UE opisano, w jaki sposób Komisja monitorowała i egzekwowała prawo unijne w 2019 r. oraz jak państwa członkowskie wypadły w poszczególnych obszarach działalności.

Skuteczne egzekwowanie prawa UE ma duże znaczenie dla obywateli, ponieważ gwarantuje ich prawa i przywileje wynikające z prawa UE, których w przeciwnym razie zostaliby pozbawieni. Zależy na tym również przedsiębiorstwom, jako że zapewnia im to równe warunki działania na rynku wewnętrznym.

W 2019 r. liczba toczących się postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego utrzymywała się na stałym poziomie, lecz liczba nowych postępowań wzrosła o ponad 20% w porównaniu z poprzednim rokiem. Najmniejszą liczbę nowych przypadków niewłaściwej transpozycji lub nieprawidłowego stosowania prawa UE odnotowano w Luksemburgu, w Estonii i na Litwie, a największą w Hiszpanii, we Włoszech i w Grecji.

Komisja w dalszym ciągu stanowczo egzekwowała przepisy we wszystkich obszarach działalności, skupiając się przede wszystkim na tych, które mają największy wpływ na codzienność obywateli i przedsiębiorstw. Wśród obszarów działalności, którym poświęcono szczególną uwagę, znalazły się ochrona środowiska, rynek wewnętrzny, przemysł, przedsiębiorczość i MŚP, a także transport i mobilność. W efekcie połowa wszystkich postępowań dotyczyła właśnie tych obszarów. I tak na przykład Komisja wszczęła postępowanie przeciwko trzem państwom członkowskim z powodu nadmiernego zanieczyszczenia powietrza, czy też przeciwko pięciu państwom członkowskim, które nie zapewniły niepełnosprawnym użytkownikom równoważnego dostępu do jednolitego europejskiego numeru alarmowego 112.

Egzekwowanie prawa UE opiera się na współpracy. Dlatego też Komisja Europejska aktywnie wspiera państwa członkowskie we wdrażaniu prawa UE poprzez dialog i udzielanie wskazówek. W 2019 r. Komisja położyła szczególny nacisk na wspieranie władz krajowych i regionalnych we wdrażaniu przepisów dotyczących gospodarowania odpadami, jakości powietrza, efektywności energetycznej, rynków rolnych i równości płci.

Zwalczanie opóźnień w transpozycji dyrektyw UE

Aby przedsiębiorstwa i obywatele mogli czerpać korzyści z prawa UE, państwa członkowskie muszą transponować europejskie dyrektywy do krajowych porządków prawnych w określonych terminach.

W 2019 r. ponad połowa postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego dotyczyła opóźnionej transpozycji dyrektyw, przy czym sama liczba takich postępowań nieznacznie spadła w porównaniu z rokiem poprzednim – z 419 do 406. Dla porównania w 2016 r. wszczęto 847 takich postępowań i była to najwyższa wartość w ciągu ostatnich pięciu lat. Aby ułatwić poprawną i terminową transpozycję, Komisja nieustannie wspiera państwa członkowskie, oferując im plany wdrażania, specjalne strony internetowe i wytyczne oraz wymianę najlepszych praktyk na spotkaniach grup ekspertów.

Najwięcej postępowań dotyczących opóźnień w transpozycji wszczęto wobec Bułgarii, Belgii, Grecji i Cypru, a najmniej przeciwko Danii, Włochom i Litwie.

Komisja nadal wnosiła do Trybunału Sprawiedliwości sprawy dotyczące opóźnień w transpozycji z wnioskiem o nałożenie dziennych okresowych kar pieniężnych na mocy art. 260 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). W zeszłym roku Komisja skierowała do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej sprawę przeciwko Hiszpanii, domagając się nałożenia kary finansowej (sprawa C-658-19).

W wyroku z dnia 8 lipca 2019 r. w sprawie Komisja przeciwko Belgii Trybunał Sprawiedliwości po raz pierwszy zastosował system sankcji określony w art. 260 ust. 3 TFUE. Nałożył na Belgię dzienną okresową karę pieniężną (sprawa C-543/17) za uchybienie zobowiązaniu do przyjęcia wszystkich środków niezbędnych do transpozycji dyrektywy w sprawie środków mających na celu zmniejszenie kosztów wdrażania szybkich sieci łączności elektronicznej oraz zobowiązaniu do poinformowania o przepisach transponujących wspomnianą dyrektywę.

Kontekst

W odpowiedzi na prośbę Parlamentu Europejskiego z 1984 r. Komisja Europejska przedstawia co roku sprawozdanie z kontroli stosowania prawa UE w roku poprzednim. Następnie Parlament Europejski przyjmuje rezolucję w sprawie sprawozdania Komisji.

W pierwszej kolejności Komisja zajmuje się problemami, w przypadku których jej działania w zakresie egzekwowania prawa mogą spowodować odczuwalne zmiany i przynieść korzyści osobom fizycznym i przedsiębiorstwom. W warunkach podziału kompetencji między instytucjami europejskimi Komisja Europejska ponosi ogólną odpowiedzialność za wszczęcie procesu legislacyjnego. Rada i Parlament Europejski podejmują decyzje w sprawie wniosków Komisji. Państwa członkowskie są odpowiedzialne za terminowe i prawidłowe stosowanie, wdrażanie i egzekwowanie prawa Unii w krajowym porządku prawnym. Krąg ten zamyka Komisja: po tym jak wniosek zostanie przyjęty i stanie się prawem UE, Komisja monitoruje, czy państwa członkowskie prawidłowo stosują to prawo, i w razie potrzeby podejmuje stosowne działania.

Utrzymanie praworządności jest jednym z priorytetów politycznych Komisji pod przewodnictwem Ursuli von der Leyen.