Stan chronionych siedlisk i gatunków nadal się pogarsza. Odpowiada za to głównie intensywna uprawa rolna, urbanizacja, niezrównoważona gospodarka leśna i zmiany w siedliskach słodkowodnych. Na siedliska negatywnie wpływa również zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby oraz zmiana klimatu – wynika z najnowszego sprawozdania KE o stanie przyrody.

Swoje negatywne efekty przynosi również nadmierna eksploatacja zwierząt poprzez nielegalne pozyskiwanie zasobów oraz polowania i połowy o skali niemożliwej do utrzymania. Jeżeli problem ten nie zostanie rozwiązany, nieuchronnie doprowadzi do dalszej erozji różnorodności biologicznej oraz niezbędnych usług, jakie ona zapewnia, zagrażając przez to zdrowiu i dobrobytowi ludzi.

Sprawozdanie uwydatnia wyraźną konieczność podjęcia działań, jeżeli chcemy mieć realne szanse na skierowanie bioróżnorodności Europy na drogę odnowy do 2030 r., jak przewidziano w nowej strategii UE na rzecz bioróżnorodności. W tym względzie zasadnicze znaczenie będzie miało pełne wdrożenie celów i zadań proponowanych w strategii, a także w strategii „od pola do stołu”.

Z oceny – opracowanej na podstawie bardziej szczegółowego sprawozdania technicznego Europejskiej Agencji Środowiska – wynika, że jakkolwiek pewne chronione gatunki i siedliska utrzymują się w zadowalającym stanie pomimo poważnej presji, to stan większości w skali UE jest niezadowalający lub zły, a w przypadku niektórych obserwuje się stałą tendencję spadkową.

Wśród gatunków – nadal kurczą się populacje ptaków ściśle związanych z rolnictwem, natomiast najwyższy odsetek złego stanu ochrony (38%) dotyczy ryb słodkowodnych, za co odpowiadają głównie zmiany w zbiornikach i ciekach oraz elektrownie wodne. Co do siedlisk, jedynie 15% z nich jest w dobrym stanie. Odtwarzanie torfowisk i innych terenów podmokłych może nie tylko przynieść korzyści dla przyrody, ale również znacząco przyczynić się do rozwiązania problemu zmiany klimatu, jednocześnie tworząc możliwości zatrudnienia na obszarach wiejskich i peryferyjnych.

Ze sprawozdania wynika również, że ukierunkowane działania ochronne przynoszą rezultaty. Odnawiają się populacje gatunków poddanych zabiegom ochronnym na dużą skalę – rysia iberyjskiego, renifera fińskiego i wydry. Inicjatywy podejmowane w ramach unijnego programu LIFE, specjalne programy rolno-środowiskowe w ramach wspólnej polityki rolnej oraz działania w ramach sieci Natura 2000 obejmującej 27 tys. obszarów nadal przynoszą pozytywne efekty; wymagają jednak znacznego rozwinięcia.

Komisarz ds. środowiska, oceanów i rybołówstwa Virginijus Sinkevičius oświadczył: - Sprawozdanie stanowi najbardziej kompleksową ocenę stanu zdrowia przyrody, jaką kiedykolwiek przeprowadzono w UE. Kolejny raz pokazuje ono bardzo wyraźnie, że postępują straty w naszym niezbędnym systemie wsparcia życiowego. Aż 81 proc. chronionych siedlisk w UE jest w niezadowalającym stanie. Musimy jak najszybciej realizować zobowiązania zawarte w nowej unijnej strategii na rzecz różnorodności biologicznej, aby odwrócić ten szkodliwy trend z korzyścią dla przyrody, ludzi, klimatu i gospodarki.

Hans Bruyninckx, dyrektor wykonawczy Europejskiej Agencji Środowiska, oznajmił: - Z naszej oceny wynika, że ochrona zdrowia i odporności przyrody Europy oraz dobrostanu ludzi wymaga od nas fundamentalnych zmian sposobu, w jaki produkujemy i konsumujemy żywność, zarządzamy lasami i je wykorzystujemy oraz budujemy miasta. Wysiłkom tym musi towarzyszyć lepsze wdrażanie i egzekwowanie polityki ochrony przyrody, koncentracja na odbudowie zasobów przyrodniczych, a także coraz bardziej ambitne działania w dziedzinie klimatu, zwłaszcza w sektorach transportu i energetyki.

Kontekst

Co sześć lat państwa członkowskie UE przedstawiają informacje dotyczące stanu i tendencji w zakresie ochrony gatunków i typów siedlisk chronionych na podstawie unijnych dyrektyw. Obecny cykl sprawozdawczy jest największym i najszerzej zakrojonym w historii procesem gromadzenia danych na temat stanu przyrody Europy. Sprawozdanie zawiera analizę danych dotyczących stanu i tendencji w odniesieniu do wszystkich gatunków dzikiego ptactwa występujących w UE (460 gatunków), 233 typów siedlisk i prawie 1400 innych gatunków dzikich roślin i zwierząt o znaczeniu europejskim.

Wiedza ta będzie podstawą merytoryczną działań UE w dziedzinie różnorodności biologicznej w nadchodzących latach, stanowiąc kluczowy punkt odniesienia dla monitorowania postępów w realizacji celów nowej unijnej strategii na rzecz różnorodności biologicznej do 2030 r.