Komisja Europejska opublikowała komunikat „Droga ku następnym wieloletnim ramom finansowym”.

Przedstawiono w nim najważniejsze wyzwania polityczne i budżetowe, które nadadzą kształt kolejnym wieloletnim ramom finansowym (WRF). Komunikat stanowi punkt wyjścia do rozważań nad tym, jak dostosować długoterminowy budżet UE do zmieniających się potrzeb i priorytetów. Równolegle z publikacją tego komunikatu Komisja rozpoczyna ogólnoeuropejską kampanię z udziałem szerokiego grona zainteresowanych stron, w tym rządów państw członkowskich, podmiotów regionalnych i obywateli.

BUDŻET UE W CENTRUM PRIORYTETÓW POLITYCZNYCH UE

Budżet europejski wspiera obywateli, rolników, naukowców, przedsiębiorstwa i regiony, w całej Europie i poza jej granicami. Dowiedziono już jego skuteczności dla poprawy jakości życia Europejczyków. Wraz z instrumentem NextGenerationEU budżet pomógł przezwyciężyć skutki pandemii i kryzysu energetycznego, pozwoliwszy ochronić miliony miejsc pracy w okresie izolacji oraz inwestować w czystą i cyfrową przyszłość. Zapewnił również wsparcie – na niespotykaną dotychczas skalę – dla Ukrainy i na zapewnienie bezpieczeństwa w Europie w obliczu rosyjskiej wojny napastniczej.

Kolejny długoterminowy budżet na okres od 2028 r. musi pomóc w realizacji szczególnie trudnego zadania, a oczekiwania dotyczące działań ze strony UE stale rosną. Aby budżet UE był skrojony na miarę naszych ambicji, zapewniał spłatę pożyczek w ramach NextGenerationEU, a jednocześnie dysponował stabilnymi wkładami finansowymi od państw członkowskich, musimy wprowadzić nowe zasoby własne. Utrzymanie status quo nie jest możliwe. Trzeba dokonać wyboru. UE musi zmaksymalizować wpływ każdego euro, które wydaje, oraz skoncentrować się na unijnych priorytetach i celach w tych dziedzinach, w których działania UE są najbardziej potrzebne.

Nowe wyzwania oraz rosnące oczekiwania co do podjęcia działań przez Unię sprawiają, że należy ponownie rozważyć sposób działania budżetu UE, aby przygotować go na wyzwania, jakie przyniesie przyszłość. Wolna, demokratyczna, silna, bezpieczna, dostatnia i konkurencyjna Europa potrzebuje zreformowanego i silnego budżetu UE, który będzie prostszy, bardziej elastyczny, bardziej ukierunkowany i skuteczniejszy.

Nowe podejście do nowoczesnego budżetu UE powinno obejmować plan dla każdego kraju zawierający kluczowe reformy i inwestycje, który zostanie opracowany i wdrożony we współpracy z władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi. Europejski Fundusz Konkurencyjności powinien zapewnić zdolności inwestycyjne potrzebne do wspierania sektorów strategicznych i technologii krytycznych. Ponadto dzięki zmienionym zasadom finansowanie działań zewnętrznych powinno być bardziej skuteczne, ukierunkowane i lepiej dostosowane do interesów strategicznych, a także pomóc w kształtowaniu do nowej polityki zagranicznej. Budżet powinien również opierać się na dodatkowych zabezpieczeniach chroniących praworządność. Oprócz tego budżet UE powinien opierać się na zmodernizowanych dochodach, aby zapewnić wystarczające i trwałe finansowanie naszych wspólnych priorytetów.

Przewodnicząca Ursula von der Leyen powiedziała: Kolejny długoterminowy budżet umożliwi realizację naszej wspólnej wizji przyszłości Unii. Przełoży on nasze wspólne priorytety na konkretne działania, które przyniosą korzyści milionom obywateli, przedsiębiorstwom, regionom i naukowcom. W związku z tym zachęcamy wszystkich zainteresowanych unijnym budżetem do udziału w konsultacjach publicznych, panelach obywatelskich albo w debacie na Portalu Aktywności Obywatelskiej. Jest to zaproszenie do udziału w kształtowaniu nowoczesnego, ambitnego i silnego budżetu. Nasze wyzwania to również wspólne cele: razem jesteśmy silniejsi.

Wspólne prace nad budżetem

Z budżetu UE korzystają wszyscy Europejczycy i dlatego powinni mieć coś do powiedzenia w debacie o jego przyszłości. Dlatego Komisja rozpoczyna dziś konsultacje publiczne, w których wszyscy zainteresowani, obywatele i organizacje, mogą wyrazić swoje zdanie na temat przyszłego budżetu UE i obszarów polityki, które powinien wspierać. Konsultacje potrwają co najmniej 12 tygodni. Linki do stron z konsultacjami:

• Wdrażanie funduszy UE z udziałem państw członkowskich i regionów
• Finansowanie unijne na rzecz konkurencyjności
• Finansowanie unijne na rzecz działań zewnętrznych
• Finansowanie unijne w dziedzinach transgranicznego kształcenia, szkolenia i solidarności, młodzieży, mediów, kultury i sektorów kreatywnych, wartości oraz społeczeństwa obywatelskiego
• Finansowanie unijne na rzecz ochrony ludności, gotowości i reagowania kryzysowego
• Finansowanie unijne na rzecz jednolitego rynku i współpracy między organami krajowymi
• Wykonanie budżetu UE

W panelu obywatelskim weźmie udział 150 osób, które przedyskutują kolejny budżet UE i sformułują konkretne zalecenia. Debata będzie się również odbywać na platformie internetowej, dzięki czemu będą w niej mogli uczestniczyć wszyscy zainteresowani. Konsultacje prowadzi również komisarz ds. budżetu Piotr Serafin. W 2025 r., w ramach Tour d'Europe, spotyka się z przedstawicielami organów państw członkowskich, przedstawicielami regionów oraz z beneficjentami budżetu, aby przeprowadzić z nimi indywidualne konsultacje.

Komisja z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie wszystkich instytucji i organów UE, a także partnerów, którzy wykonują budżet UE, w debatę dotyczącą przyszłego budżetu UE.

W lipcu 2025 r. Komisja przedstawi formalny wniosek dotyczący kolejnych wieloletnich ram finansowych, aby osiągnąć porozumienie z odpowiednim wyprzedzeniem, zanim w styczniu 2028 r. rozpocznie się realizacja budżetu.

Kontekst

Budżet UE ma decydujące znaczenie dla realizacji priorytetów UE. Unijny budżet łączy zasoby, sprzyja jedności i zapewnia wsparcie wszystkim krajom UE i ich mieszkańcom, a także krajom spoza UE. Oprócz tego wzmacnia gospodarkę i pozycję geopolityczną Europy.

UE realizuje budżet roczny oraz budżet długoterminowy, znany jako wieloletnie ramy finansowe. Wieloletnie planowanie zapewnia przewidywalność wydatków UE, zwłaszcza na wieloletnie projekty i strategie polityczne.

Zgodnie z art. 312 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wieloletnie ramy finansowe ustala się na okres co najmniej pięciu lat. Ich ogólnym celem jest zadbanie o to, aby środki Unii Europejskiej były wydatkowane w sposób uporządkowany i w granicach jej zasobów własnych. Na podstawie wniosku Komisji wieloletnie ramy finansowe są przyjmowane jednomyślnie przez 27 krajów UE w Radzie po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego.

Wieloletnie ramy finansowe określają maksymalne kwoty, które mogą zostać przydzielone z budżetu Unii na jej główne obszary działalności. Te maksymalne kwoty ustala się w podziale na kategorie wydatków odpowiadające najważniejszym obszarom polityki unijnej.

Obecne ramy finansowe obowiązują od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2027 r., a łączna kwota wydatków wynosi 1 211 mld euro. Oprócz tego istnieje NextGenerationEU – tymczasowy instrument o wartości do 807 mld euro służący odbudowie gospodarki. Ustanowiono go w odpowiedzi na pandemię koronawirusa. Służy on wzmacnianiu gospodarki oraz budowaniu odporności społeczeństwa.