Wchodzi w życie rozporządzenie w sprawie subsydiów zagranicznych.

Dzięki tym nowym przepisom dotyczącym przeciwdziałania zakłóceniom powodowanym przez subsydia zagraniczne Unia pozostanie otwarta na handel i inwestycje, a przepisy te zapewnią jednocześnie równe warunki działania wszystkim przedsiębiorstwom działającym na jednolitym rynku. Wniosek dotyczący tego rozporządzenia Komisja złożyła w maju 2021 r., zaś Parlament Europejski i Rada zatwierdziły rozporządzenie w rekordowym tempie, bo już w czerwcu 2022 r.

Nowe przepisy dotyczące subsydiów zagranicznych zakłócających rynek

Przedmiotowe rozporządzenie ma zastosowanie do wszystkich rodzajów działalności gospodarczej w UE: obejmuje ono koncentracje (połączenia i przejęcia przedsiębiorstw), postępowania o udzielenie zamówienia publicznego i wszystkie inne sytuacje rynkowe. Nowe przepisy dają Komisji uprawnienia do badania wkładów finansowych przyznawanych przez państwa spoza UE przedsiębiorstwom prowadzącym działalność gospodarczą w UE oraz do ewentualnego nakładania środków kompensacyjnych w przypadku wystąpienia zakłócających skutków takich subsydiów.

W rozporządzeniu przewidziano trzy narzędzia, z których będzie mogła korzystać Komisja:

• ciążący na przedsiębiorstwach obowiązek zgłaszania Komisji koncentracji obejmujących wkład finansowy ze strony rządu państwa spoza UE, jeżeli (i) spółka przejmowana, jedna z łączących się stron lub wspólny przedsiębiorca generuje w UE obrót w wysokości co najmniej 500 mln euro, a (ii) zagraniczny wkład finansowy wynosi co najmniej 50 mln euro;
• ciążący na przedsiębiorstwach obowiązek zgłaszania Komisji udziału w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego, w przypadku gdy (i) szacunkowa wartość zamówienia wynosi co najmniej 250 mln euro, a (ii) zaangażowany zagraniczny wkład finansowy wynosi co najmniej 4 mln euro na państwo niebędące członkiem UE; Komisja może zakazać udzielenia zamówienia w takim postępowaniu przedsiębiorstwom, które odnoszą korzyść z takich zakłócających rynek subsydiów;
• w odniesieniu do wszystkich innych sytuacji rynkowych Komisja może wszczynać dochodzenia z własnej inicjatywy (z urzędu), jeżeli podejrzewa, że w grę mogą wchodzić zakłócające subsydia zagraniczne. Obejmuje to także możliwość żądania zgłoszeń ad hoc w przypadku postępowań o udzielenie zamówienia publicznego i mniejszych koncentracji. 

Uprawnienia i procedury dochodzeniowe

Z przeprowadzeniem zgłoszonej koncentracji i udzieleniem zamówienia oferentowi objętemu dochodzeniem należy się wstrzymać do czasu zbadania sprawy przez Komisję. W przypadku naruszenia tego obowiązku Komisja może nałożyć grzywnę w wysokości do 10 proc. łącznego obrotu danego przedsiębiorstwa. Komisja może również zakazać przeprowadzenia subsydiowanej koncentracji lub udzielenia zamówienia publicznego subsydiowanemu oferentowi.

Rozporządzenie przyznaje Komisji szeroki zakres uprawnień dochodzeniowych do gromadzenia niezbędnych informacji, w tym do: (i) wysyłania do przedsiębiorstw wniosków o udzielenie informacji; (ii) przeprowadzania misji informacyjnych w Unii i poza nią oraz (iii) inicjowania badań rynku w odniesieniu do konkretnych sektorów lub rodzajów subsydiów. Komisja może również opierać się na informacjach rynkowych przedłożonych przez przedsiębiorstwa, państwa członkowskie, dowolną osobę fizyczną lub prawną lub związek przedsiębiorstw.

Jeżeli Komisja stwierdzi, że subsydium zagraniczne istnieje i zakłóca funkcjonowanie jednolitego rynku, może przeprowadzić zbilansowanie negatywnych skutków zakłócenia z pozytywnym wpływem subsydium na rozwój subsydiowanej działalności gospodarczej. Jeżeli negatywne skutki przeważają nad skutkami pozytywnymi, Komisja może – w celu zaradzenia zakłóceniu – nałożyć na przedsiębiorstwa środki kompensacyjne o charakterze strukturalnym lub niestrukturalnym lub przyjąć takie środki jako zobowiązania (np. zbycie niektórych aktywów lub zakaz określonego zachowania na rynku).

Co do zasady w przypadku gdy subsydium nie przekracza 4 mln euro w ciągu trzech lat, uznaje się, że jest „mało prawdopodobne”, by zakłócało ono rynek, natomiast subsydia poniżej unijnych progów pomocy de minimisuznaje się za niezakłócające. 

W kontekście koncentracji i postępowań o udzielenie zamówienia publicznego podlegających obowiązkowi zgłoszenia Komisja może zbadać subsydia zagraniczne przyznane co najwyżej w ciągu trzech ostatnich lat przed transakcją. Rozporządzenie nie ma jednak zastosowania do koncentracji i zamówień publicznych rozpoczętych przed 12 lipca 2023 r.

We wszystkich innych sytuacjach Komisja może przyjrzeć się subsydiom przyznanym w ciągu ostatnich 10 lat. Rozporządzenie ma jednak zastosowanie wyłącznie do subsydiów przyznanych w ciągu pięciu lat przed dniem 12 lipca 2023 r., jeżeli takie subsydia zakłócają jednolity rynek po tej dacie.

Dalsze działania

Wraz z wejściem w życie rozporządzenia rozpocznie się kluczowa faza jego wdrażania, a rozporządzenie zacznie obowiązywać za sześć miesięcy, począwszy od 12 lipca 2023 r. Od tego dnia Komisja będzie uprawniona do wszczynania dochodzeń z urzędu. Obowiązek powiadamiania spoczywający na przedsiębiorstwach wejdzie w życie z dniem 12 października 2023 r.

W najbliższych tygodniach Komisja przedłoży projekt rozporządzenia wykonawczego, które doprecyzuje mające zastosowanie przepisy i procedury, w tym formularze zgłoszeniowe dotyczące koncentracji i postępowań o udzielenie zamówienia, obliczanie terminów, dostęp do akt i poufność informacji. Zainteresowane strony będą miały 4 tygodnie na przekazanie swoich uwag na temat tych projektów dokumentów, zanim przepisy wykonawcze zostaną ostatecznie przyjęte w połowie 2023 r.