Komisja i Wysoki Przedstawiciel Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa po raz pierwszy przedstawiają wspólny komunikat w sprawie strategii kosmicznej UE na rzecz bezpieczeństwa i obrony.

Systemy i usługi kosmiczne w Unii Europejskiej mają kluczowe znaczenie nie tylko dla funkcjonowania społeczeństwa i gospodarki, ale również dla bezpieczeństwa i obrony. W związku z tym UE określiła przestrzeń kosmiczną jako dziedzinę o strategicznym znaczeniu. W obecnym kontekście geopolitycznym, który cechuje rosnąca rywalizacja między głównymi aktorami oraz nasilanie się zagrożeń, UE podejmuje działania w celu ochrony zasobów posiadanych w przestrzeni kosmicznej, obrony swoich interesów, przeciwdziałania wrogiej aktywności w przestrzeni kosmicznej oraz wzmocnienia swojej strategicznej pozycji i autonomii.

Wspomniana strategia jest bezpośrednim wynikiem realizacji Strategicznego kompasu na rzecz bezpieczeństwa i obrony, który przyjęto niecały rok temu i w którym przestrzeń kosmiczną (wraz z cyberprzestrzenią i przestrzenią morską) zdefiniowano jako obszar sporny, którego bezpieczeństwo musi zostać zapewnione. W strategii przewidziano szereg działań obejmujących opisane poniżej elementy.

Wspólne rozumienie zagrożeń związanych z przestrzenią kosmiczną

W oparciu o wspólną definicję domeny kosmicznej w strategii przedstawiono główne zagrożenia w przestrzeni kosmicznej, które zagrażają systemom kosmicznym i związanej z nimi infrastrukturze naziemnej, jak również zdolności przeciwdziałania tym zagrożeniom. Aby zwiększyć wspólne rozumienie zagrożeń we wszystkich państwach członkowskich, Wysoki Przedstawiciel będzie corocznie przygotowywał niejawną analizę krajobrazu zagrożeń związanych z przestrzenią kosmiczną na szczeblu UE w oparciu o informacje przekazane przez państwa członkowskie.

Odporność i ochrona systemów i usług kosmicznych w UE

W strategii proponuje się działania mające na celu zwiększenie odporności i ochrony systemów i usług kosmicznych w UE. W tym celu Komisja:

Rozważy zaproponowanie unijnego prawa kosmicznego w celu zapewnienia wspólnych ram ochrony, bezpieczeństwa i zrównoważonego rozwoju w przestrzeni kosmicznej, które zapewniłyby spójne i ogólnounijne podejście.

Utworzy ośrodek wymiany i analizy informacji (ISAC) w celu zwiększenia świadomości i ułatwienia wymiany najlepszych praktyk między podmiotami komercyjnymi i odpowiednimi podmiotami publicznymi w dziedzinie środków dotyczących odporności na potrzeby zdolności w przestrzeni kosmicznej.

Rozpocznie prace przygotowawcze w celu zapewnienia długoterminowego autonomicznego dostępu UE do przestrzeni kosmicznej, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb w zakresie bezpieczeństwa i obrony.

Zwiększy suwerenność technologiczną UE poprzez ograniczenie strategicznych zależności i zapewnienie bezpieczeństwa dostaw na potrzeby przestrzeni kosmicznej i obronności, w ścisłej koordynacji z Europejską Agencją Obrony i Europejską Agencją Kosmiczną.

Odpowiedź na zagrożenia związane z przestrzenią kosmiczną

W strategii określono konkretne środki służące zmobilizowaniu odpowiednich narzędzi UE w celu reagowania na zagrożenia związane z przestrzenią kosmiczną, w tym:

Rozszerzenie istniejącego mechanizmu reagowania na zagrożenia związane z przestrzenią kosmiczną, który obecnie jest wykorzystywany do ochrony systemu Galileo, na wszystkie systemy i usługi kosmiczne w UE.

Lepsze wykrywanie i identyfikowanie obiektów kosmicznych dzięki dostępowi do informacji dotyczących świadomości zagrożeń w domenie kosmicznej za pośrednictwem odpowiednich krajowych zdolności w zakresie dowodzenia w przestrzeni kosmicznej, tak aby scharakteryzować niewłaściwe zachowania na orbicie i chronić zasoby UE.

Przeprowadzanie ćwiczeń w przestrzeni kosmicznej, w tym wspólnie z partnerami, aby testować i rozwijać unijne możliwości reagowania na zagrożenia w przestrzeni kosmicznej i badać funkcjonowanie mechanizmów solidarności.

Wykorzystanie przestrzeni kosmicznej do celów bezpieczeństwa i obrony

W strategii proponuje się maksymalizację wykorzystania przestrzeni kosmicznej do celów bezpieczeństwa i obrony. Rozwój usług podwójnego zastosowania wymaga uwzględnienia wymogów w zakresie obronności w trakcie przygotowywania dalszego rozwoju unijnych programów kosmicznych. W strategii proponuje się:

Uruchomienie dwóch projektów pilotażowych, z których jeden ma na celu przetestowanie świadczenia wstępnych usług w zakresie świadomości zagrożeń w domenie kosmicznej w oparciu o zdolności państw członkowskich, a drugi – przetestowanie nowej rządowej usługi obserwacji Ziemi w ramach dalszego rozwijania programu Copernicus.

Lepsze powiązanie domen kosmicznej, obronności i bezpieczeństwa na szczeblu UE oraz zapewnienie synergii i wzajemnego inspirowania się, zwłaszcza w zakresie badań i rozwoju.

Przedstawienie konkretnych środków mających na celu wspieranie współpracy między przedsiębiorstwami typu start-up działającymi w sektorach przestrzeni kosmicznej i obronności.

Polepszenie umiejętności związanych z rozwojem usług kosmicznych na potrzeby bezpieczeństwa i obrony.

Partnerstwa na rzecz odpowiedzialnego zachowania w przestrzeni kosmicznej

Unia Europejska zwiększy swoje zaangażowanie na forach wielostronnych i w formie konkretnych i pragmatycznych działań będzie promować normy, przepisy i zasady odpowiedzialnego zachowania w przestrzeni kosmicznej. Strategia zakłada pogłębienie istniejącej współpracy w dziedzinie przestrzeni kosmicznej, w szczególności ze Stanami Zjednoczonymi, oraz rozszerzenie wymiany z innymi partnerami, w tym NATO, jak również z innymi krajami o zbieżnych poglądach.

Co dalej?

Komisja i Wysoki Przedstawiciel wkrótce przedstawią państwom członkowskim wstępne kroki służące realizacji przedmiotowej strategii. Komisja i Wysoki Przedstawiciel będą corocznie przedstawiać Radzie sprawozdanie dotyczące osiągniętych postępów i potencjalnych przyszłych działań.

Kontekst                                                                             

W ubiegłym roku w Strategicznym kompasie przywódcy UE uznali przestrzeń kosmiczną za obszar o strategicznym znaczeniu i wezwali do opracowania unijnej strategii kosmicznej na rzecz bezpieczeństwa i obrony.