Wdrażanie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) – centralnego elementu NextGenerationEU, unijnego narzędzia służącego odbudowie gospodarki – nabiera tempa i wspiera reformy i inwestycje w państwach członkowskich.

Jak wynika z przyjętego dziś trzeciego sprawozdania rocznego Komisji dotyczącego RRF, Komisja wspiera państwa członkowskie w pełnej i terminowej realizacji ich planów dzięki bardziej usprawnionym procesom. Ponadto jeszcze bardziej zwiększyła przejrzystość i ulepszyła mechanizmy służące ochronie interesów finansowych UE.

RRF o wartości 650 mld euro udostępnianych w postaci dotacji i pożyczek jest głównym czynnikiem pobudzającym ambitne inwestycje i reformy we wszystkich państwach członkowskich, by przyśpieszyć transformację ekologiczną i cyfrową oraz wzmocnić odporność i konkurencyjność UE.

Od uruchomienia RRF narzędzie to pobudziło inwestycje o wartości ponad 82 mld euro mające bezpośrednio wspierać przedsiębiorstwa. Aktualnie realizowanych jest ponad 900 reform, które mają ograniczyć biurokrację i przyspieszyć procesy biznesowe, jak np. procedury uzyskiwania zezwoleń i licencji, aby zwiększyć konkurencyjność przemysłu UE. Dzięki wsparciu z RRF zaoszczędzono 34 mln megawatogodzin energii, ponad 11,8 mln osób uczestniczyło w kształceniu i szkoleniu i 9,8 mln osób objęto środkami ochrony przed klęskami związanymi z klimatem.

Państwa członkowskie i wszystkie zainteresowane strony, a także Parlament Europejski i Rada ściśle ze sobą współpracowały, aby osiągnąć te rezultaty.

Do końca 2024 r. z puli RRF wypłaconych ma zostać ponad 300 mld euro

Po pewnych opóźnieniach w 2023 r., w dużej mierze związanych z inwazją Rosji na Ukrainę, wysoką inflacją, ograniczeniami dostaw i potrzebą przyjęcia rozdziałów REPowerEU, wdrażanie działań i wypłacanie środków w ramach RRF nabrało tempa. W rozdziałach REPowerEU są zapewnione dodatkowe fundusze na reformy i inwestycje, które przyczyniają się do dywersyfikacji dostaw energii w UE, przyspieszenia zielonej transformacji i wsparcia gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji. Rada zatwierdziła już 26 takich rozdziałów.

Do tej pory Komisja otrzymała 69 wniosków o płatność od 25 państw członkowskich i wypłaciła ponad 267 mld euro, tj. ponad 40 proc. dostępnych środków z RRF. Przewiduje się, że do końca roku wypłaconych zostanie ponad 300 mld euro ze środków RRF. W sprawozdaniu opisano liczne przykłady tego, jaki odczuwalny i pozytywny wpływ na obywateli i przedsiębiorstwa mają postępy w zakresie reform i inwestycji we wszystkich sześciu filarach polityki w ramach RRF.

Unia również nadal z powodzeniem pozyskuje środki na rynkach kapitałowych w celu sfinansowania instrumentu. Do tej pory wyemitowano zielone obligacje NextGenerationEU na ponad 60,2 mld euro.

Prostsze wdrażanie przez państwa członkowskie

Ze względu na ograniczony w czasie charakter RRF wszystkie wysiłki powinny nadal koncentrować się na pełnej i terminowej realizacji planów do 2026 r. Państwa członkowskie muszą kontynuować szybką i pełną realizację swoich planów odbudowy i zwiększania odporności, w czym Komisja je aktywnie wspiera.

W 2024 r. Komisja podjęła w związku z tym dalsze kroki służące wsparciu państw członkowskich we wdrażaniu RRF. W lipcu zaktualizowała wytyczne dla państw członkowskich, w których uprościła procedury, zwłaszcza w odniesieniu do rewizji planów, które pozostaną istotne również w kontekście eliminowania tzw. wąskich gardeł. Ponadto uproszczono wymogi sprawozdawcze dla państw członkowskich. Dodatkowo zapewniono większą jasność co do sposobów łączenia środków RRF z innymi funduszami UE w celu zwiększenia synergii.

Większa przejrzystość

Komisja dąży do zapewnienia wysokiej jasności i przejrzystości we wdrażaniu RRF, wychodząc nawet poza spełnienie niezbędnych wymogów prawnych.

Przyjęte dziś sprawozdanie zawiera na przykład dogłębną analizę danych państw członkowskich dotyczących 100 największych ostatecznych odbiorców środków w ramach RRF. Z myślą o większej przejrzystości i jasności Komisja udostępnia również dodatkowe wytyczne dotyczące kluczowych pojęć zawartych w rozporządzeniu w sprawie RRF, które są przedstawione w załącznikach do sprawozdania:

• wyjaśnienie tego, jak Komisja określa, kiedy dana reforma lub inwestycja zapewnia kwalifikowalność w ramach RRF
• wyjaśnienie tego, co Komisja uważa za powtarzające się wydatki, których co do zasady nie wolno finansować w ramach instrumentu, i jakie kryteria należycie uzasadniają wyjątki od zasady
• pojęcie „podwójnego finansowania” w kontekście RRF oraz
• pojęcie „ostatecznych odbiorców” środków z RRF.

Solidna ochrona interesów finansowych Unii

Ochrona interesów finansowych UE jest dla Komisji priorytetem. Dlatego też Komisja stale wzmacnia swoje ramy audytu i kontroli, uwzględniając przy tym również zalecenia Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Trybunału Obrachunkowego. W okresie od września 2023 r. do sierpnia 2024 r. Komisja przeprowadziła 17 audytów ex post opartych na analizie ryzyka dotyczących osiągnięcia w sposób zadowalający wyznaczonych kamieni milowych i wartości docelowych. Ponadto przeprowadzono cztery audyty krajowych systemów kontroli. Do końca 2023 r. Komisja przeprowadziła audyty – co najmniej jeden raz – we wszystkich państwach członkowskich.

Kontekst

To sprawozdanie jest trzecim z serii rocznych sprawozdań Komisji z wdrażania RRF, które – zgodnie z wymogami rozporządzenia w sprawie RRF – są opracowywane przez cały okres funkcjonowania tego instrumentu. Sprawozdania te zostaną uwzględnione w trwającym dialogu na temat wdrażania RRF, prowadzonym między instytucjami Unii oraz z zainteresowanymi podmiotami.

Informacje przedstawione w sprawozdaniu opierają się na treści przyjętych planów odbudowy i zwiększania odporności, zgodnie z oceną Komisji, na danych przekazanych przez państwa członkowskie do kwietnia 2024 r. w ramach obowiązku sprawozdawczości półrocznej oraz na postępach we wdrażaniu RRF do 31 sierpnia 2024 r.

Postępy we wdrażaniu planów odbudowy i zwiększania odporności można śledzić w tabeli wyników w zakresie odbudowy i zwiększania odporności – na portalu internetowym, utworzonym przez Komisję w grudniu 2021 r. Więcej informacji na temat RRF można znaleźć na tej stronie, która zawiera interaktywną mapę projektów finansowanych ze środków RRF.