Na konferencji klimatycznej ONZ COP27, w Szarm el-Szejk w Egipcie, Komisja Europejska wykazała się ambicją i elastycznością, aby możliwe było osiągnięcie celu ograniczenia globalnego ocieplenia do 1,5 stopnia.

Po tygodniu trudnych negocjacji zdecydowany i zjednoczony wysiłek na szczeblu europejskim pomógł w wypracowaniu trudnego kompromisu, aby utrzymać cele porozumienia paryskiego. Pomostowe działania UE pomogły również wprowadzić zrównoważone nowe mechanizmy finansowania, obejmujące rozszerzoną bazę darczyńców, aby pomóc podatnym na zagrożenia społecznościom w radzeniu sobie ze stratami i szkodami spowodowanymi zmianą klimatu.

Jeżeli chodzi o łagodzenie zmiany klimatu, strony uzgodniły, że ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5°C wymaga szybkiej, głębokiej i trwałej redukcji globalnych emisji gazów cieplarnianych, dzięki której do 2030 r. zmniejszą się one o 43 proc. w stosunku do poziomu z 2019 r. Strony uznały również, że wymaga to przyspieszenia działań w tym krytycznym dziesięcioleciu, i ponowiły apel paktu klimatycznego z Glasgow o aktualizację do końca 2023 r. ustalonych na szczeblu krajowym wkładów, aby dostosować je do celu porozumienia paryskiego dotyczącego temperatury. Potwierdziły również, że pakt klimatyczny z Glasgow będzie wyznaczał kierunek nowego programu prac w zakresie łagodzenia zmiany klimatu, aby zachęcić strony do dostosowania swoich celów i działań do zeroemisyjności netto.

W odniesieniu do strat i szkód strony postanowiły utworzyć nowe mechanizmy finansowania w celu udzielenia pomocy krajom rozwijającym się, które są szczególnie narażone na negatywne skutki zmiany klimatu. Obejmuje to nowy fundusz ukierunkowany na przeciwdziałanie stratom i szkodom, który ma zostać ustanowiony przez komitet przejściowy mający również rozważyć rozszerzenie źródeł finansowania.

Konferencja stron poświęcona wdrożeniu

Ostateczne dzisiejsze wyniki COP27 stanowią uzupełnienie wielu dwustronnych i wielostronnych umów zawartych przez Komisję w ciągu ostatnich dwóch tygodni. Przewodnicząca Ursula von der Leyen uczestniczyła w szczycie przywódców na początku COP27 i podpisała partnerstwa z Kazachstanem w zakresie surowców, baterii i wodoru odnawialnego oraz z Namibią w sprawie zrównoważonych surowców i wodoru odnawialnego, a także ogłosiła z prezydentem Egiptu El-Sisi strategiczne partnerstwo na rzecz wodoru odnawialnego, podpisane przez wiceprzewodniczącego wykonawczego Fransa Timmermansa i komisarz Kadri Simson. Przewodnicząca Ursula von der Leyen zainicjowała również partnerstwa w dziedzinie leśnictwa i klimatu z Kongo, Gujaną, Mongolią, Zambią i Ugandą. Znaczenie przyrody dla dwóch powiązanych ze sobą kryzysów: kryzysu klimatycznego i kryzysu w zakresie różnorodności biologicznej będzie również głównym tematem zbliżającej się konferencji COP15 w sprawie różnorodności biologicznej, która odbędzie się w Montrealu (Kanada) w grudniu.

Podczas wydarzenia mającego na celu podsumowanie globalnego zobowiązania dotyczącego metanu, zainicjowanego rok temu przez UE i USA, Frans Timmermans z zadowoleniem przyjął rosnące poparcie dla tej inicjatywy, którą popiera obecnie ponad 150 krajów. Wiceprzewodniczący wykonawczy Frans Timmermans zapowiedział również nową inicjatywę Drużyny Europy, która ma zapewnić ponad 1 mld euro na pomoc Afryce w przystosowaniu się do zmiany klimatu. Podczas COP27 UE z zadowoleniem przyjęła i poparła plan inwestycyjny Republiki Południowej Afryki na rzecz sprawiedliwej transformacji energetycznej oraz podpisała nowe partnerstwo na rzecz sprawiedliwej transformacji energetycznej z Indonezją na szczycie G-20 na Bali.

Przewodnicząca Ursula von der Leyen powiedziała na temat wyników COP27: COP27 potwierdził, że świat nie wycofa się z porozumienia paryskiego, i stanowi on ważny krok w kierunku sprawiedliwości klimatycznej. Z badań naukowych jasno wynika jednak, że do utrzymania naszej planety w stanie nadającym się do życia potrzeba o wiele więcej. Równie jasne jest, że UE odegrała kluczową rolę w Szarm el-Szejk i nie ustanie w swoich krajowych i międzynarodowych działaniach w dziedzinie klimatu. Dziękuję wiceprzewodniczącemu wykonawczemu Fransowi Timmermansowi i naszemu zespołowi negocjacyjnemu za pracę w noc i w dzień, aby odblokować trudne rozmowy i uniknąć załamania procesu UNFCCC, który pozostanie krytyczny. Nasz zespół negocjacyjny był w stanie zbudować zaufanie do naszych partnerów na całym świecie, utrzymując zdecydowanie w zakresie łagodzenia zmiany klimatu i wykazując elastyczność w finansowaniu strat i szkód spowodowanych zmianą klimatu.

Kontekst

W trakcie konferencji Komisja zorganizowała ponad 125 imprez towarzyszących w pawilonie UE w Szarm el-Szejk oraz online, które dotyczyły takich kwestii jak ochrona różnorodności biologicznej i odbudowa zasobów przyrodniczych, bezpieczeństwo energetyczne i transformacja ekologiczna, zrównoważone finansowanie, bezpieczeństwo żywnościowe i wodne oraz badania naukowe i innowacje. Obejmowały one pełen zaangażowania dialog między wiceprzewodniczącym wykonawczym Fransem Timmermansem a przedstawicielami młodzieży z całego świata.

Na mocy porozumienia paryskiego z 2015 r. 194 państwa zgodziły się przedłożyć ustalone na poziomie krajowym wkłady, które stanowią ich indywidualne cele w zakresie redukcji emisji. Łącznie ustalone na poziomie krajowym wkłady powinny przyczynić się do utrzymania zmiany temperatury na świecie poniżej 2°C i jak najbliżej wartości 1,5°C do końca wieku. W sprawozdaniach Międzyrządowego Zespołu ONZ ds. Zmian Klimatu (IPCC) z 2022 r. ostrzeżono, że w ciągu najbliższych dwudziestu lat zmiana temperatury światowej ma osiągnąć poziom 1,5°C oraz że tylko najbardziej drastyczne ograniczenie emisji dwutlenku węgla pomogłoby zapobiec katastrofie środowiskowej. Ten poziom wzrostu temperatury miałby niezwykle szkodliwe skutki, które stanowią wyzwanie egzystencjalne.

Unia Europejska jest światowym liderem działań w dziedzinie klimatu, ponieważ od 1990 r. ograniczyła emisje gazów cieplarnianych już o ponad jedną czwartą przy jednoczesnym wzroście gospodarczym wynoszącym 60 proc. Dzięki Europejskiemu Zielonemu Ładowi, przedstawionemu w grudniu 2019 r., UE jeszcze bardziej podniosła poziom swoich ambitnych celów klimatycznych, zobowiązując się do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. Cel ten stał się prawnie wiążący wraz z przyjęciem Europejskiego prawa o klimacie i jego wejściem w życie w lipcu 2021 r. W rozporządzeniu wyznaczono również cel pośredni polegający na zmniejszeniu do 2030 r. emisji netto gazów cieplarnianych o co najmniej 55 proc. w porównaniu z poziomami z 1990 r. Ten cel na 2030 r. został przekazany do UNFCCC w grudniu 2020 r. jako ustalony na poziomie krajowym wkład UE w ramach porozumienia paryskiego. W lipcu 2021 r. UE przedstawiła pakiet wniosków mających na celu dostosowanie polityki w zakresie klimatu, energii, użytkowania gruntów, transportu i opodatkowania do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 proc. do 2030 r. UE jak najszybciej po przyjęciu tych wniosków odpowiednio zaktualizuje swój ustalony na poziomie krajowym wkład.  

Finansowanie działań związanych z klimatem jest kluczowe dla wspierania narażonych społeczności, aby chronić je przed skutkami zmiany klimatu, oraz dla wspierania zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Kraje rozwinięte zobowiązały się do uruchomienia w latach 2020–2025 łącznej kwoty 100 mld dolarów rocznie międzynarodowego finansowania działań związanych z klimatem, aby pomóc najbardziej narażonym państwom i małym państwom wyspiarskim, w szczególności w ich staraniach na rzecz łagodzenia zmiany klimatu i przystosowywania się do niej. UE jest głównym darczyńcą, którego wkład sięga około jednej czwartej celu.