Ukraina: Komisja przedstawia wytyczne mające ułatwić osobom uciekającym przed wojną dostęp do rynku pracy, szkoleń i kształcenia dorosłych

Od początku niesprowokowanej agresji Rosji na Ukrainę ponad 7 mln osób uciekło z Ukrainy i przedostało się do UE.

Do tej pory jedynie stosunkowo niewielka liczba osób w wieku produkcyjnym weszła na unijny rynek pracy, ale oczekuje się, że liczba osób chcących wejść na ten rynek będzie rosnąć. Szybka i skuteczna integracja na rynku pracy jest ważna zarówno z punktu widzenia społeczności przyjmujących, jak i osób uciekających przed wojną. Integracja umożliwia tym osobom odbudowanie swojego życia oraz dalszy rozwój umiejętności, a w ostatecznym rozrachunku przyczyni się do odbudowy Ukrainy.

Umiejętności i formalne kwalifikacje osób uciekających przed wojną muszą być odpowiednio identyfikowane i uznawane, aby ułatwić im wejście na rynek pracy i zapewnić zatrudnienie odpowiadające posiadanym umiejętnościom. Podnoszenie posiadanych kwalifikacji i zdobywanie nowych ma także decydujące znaczenie dla pomyślnego uczestnictwa w rynku pracy i społeczeństwie.

W opublikowanych wytycznych: opisano środki, które państwa członkowskie mogą wdrażać na podstawie dotychczas wyciągniętych wniosków i zgromadzonych najlepszych praktyk, w oparciu o wcześniejsze działania na szczeblu UE, aby

ułatwić integrację na rynku pracy osób przybywających z Ukrainy; oraz
zapewniać im dostęp do kształcenia i szkolenia zawodowego oraz edukacji dorosłych;

przedstawiono szereg konkretnych przykładów projektów finansowanych ze środków unijnych, które mogą posłużyć państwom członkowskim jako wzorzec dla inicjatyw w tej dziedzinie i umożliwić im optymalne wykorzystanie wsparcia dostępnego na szczeblu unijnym.

Wytyczne mają zastosowanie zarówno do osób, które kwalifikują się do tymczasowej ochrony na podstawie dyrektywy w sprawie tymczasowej ochrony, jak i do osób kwalifikujących się do odpowiedniej ochrony przewidzianej w prawie krajowym.

Dostęp do rynku pracy i szkoleń

W opublikowanych wytycznych Komisja zachęca państwa członkowskie do:

udostępniania informacji na temat wsparcia, z jakiego mogą korzystać osoby uciekające przed wojną na Ukrainie, takiego jak poradnictwo zawodowe, doradztwo i ochrona przed dyskryminacją. Jest to uzupełnienie istniejącego obowiązku prawnego do informowania osób o przysługujących im prawach;

ułatwiania integracji na rynku pracy osób objętych tymczasową ochroną oraz – w stosownych przypadkach – osób korzystających z odpowiedniej ochrony przewidzianej w prawie krajowym, zwłaszcza poprzez:

zachęcanie osób przybywających do UE do rejestrowania się w publicznych służbach zatrudnienia;
uwzględnianie potrzeb osób uciekających przed wojną w pracy organów krajowych i służb zatrudnienia (np. zwrócenie szczególnej uwagi na kwestię dostępu kobiet do rynku pracy oraz do systemu opieki nad dziećmi i edukacji szkolnej; rekrutowanie osób w sektorach, w których brakuje pracowników, lub w których mogłyby one wspierać inne osoby przybywające z Ukrainy);
udzielanie wsparcia pracodawcom zatrudniającym osoby uciekające przed wojną oraz zapewnianie świadczeń na zakładanie przedsiębiorstw typu start-up; oraz
tworzenie programów wsparcia przedsiębiorczości dla nowo przybyłych;

zapewnienia jak najszerszego dostępu do rynku pracy, np. poprzez wyeliminowanie ryzyka wyzysku i pracy nierejestrowanej dzięki zapewnieniu współpracy między podmiotami, takimi jak organy ścigania i inspektoraty pracy; niekorzystania z możliwości – przewidzianej w dyrektywie w sprawie tymczasowej ochrony – dawania pierwszeństwa dostępu do rynku pracy obywatelom UE lub obywatelom innych konkretnych państw; zapewnienia, aby we wdrażanych środkach zawsze uwzględniano perspektywę osób z niepełnosprawnościami.

Uznawanie istniejących umiejętności i inwestowanie w nowe umiejętności

W opublikowanych wytycznych Komisja zachęca państwa członkowskie, aby:

-umiejętności i kwalifikacje były doceniane, analizowane i odpowiednio szybko uznawane niezależnie od tego, czy dostępne są dokumenty potwierdzające. Może to obejmować wsparcie w tworzeniu CV, testowanie umiejętności i uzupełnianie brakujących kwalifikacji;

-jak najszybciej zapewniono ukierunkowane możliwości zmiany i podnoszenia kwalifikacji, kształcenia i szkolenia zawodowego lub zdobywania praktycznego doświadczenia zawodowego. Wymaga to ścisłej współpracy z organizatorami kształcenia i szkolenia, partnerami społecznymi oraz sektorem prywatnym w celu zapewnienia, aby takie możliwości były adekwatne do potrzeb na rynku pracy i uzupełniały niedobory wykwalifikowanej siły roboczej;

-umożliwiono szybki dostęp do systemu wstępnego kształcenia i szkolenia zawodowego, w tym praktyk zawodowych oraz przeanalizowano możliwości przedłużenia pobytów obywateli Ukrainy biorących udział w szkoleniach zawodowych, zwłaszcza młodych osób;

-osobom dorosłym uciekającym przed wojną w Ukrainie zapewniono dostęp do kształcenia ogólnego, w tym kształcenia wyrównawczego, jak również możliwość zapisywania się do instytucji szkolnictwa wyższego.

Komisja udostępniła szereg narzędzi w ramach platformy Europass w języku ukraińskim. Dzięki nim osoby posługujące się językiem ukraińskim będą mogły tworzyć życiorysy, testować swoje umiejętności cyfrowe, wysyłać kandydatury i znajdować oferty pracy i szkoleń w UE. Ponadto niedługo udostępniona zostanie wersja europejskiej klasyfikacji umiejętności, kompetencji, kwalifikacji i zawodów (ESCO) w języku ukraińskim.

Wsparcie z funduszy unijnych

Fundusze UE mogą zostać wykorzystane przez państwa członkowskie do finansowania środków mających na celu zapewnienie dostępu do rynku pracy, kształcenia i szkolenia zawodowego oraz kształcenia dorosłych. Obejmuje to środki z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym (FEAD) oraz Funduszu Azylu, Migracji i Integracji (FAMI). Pomocne mogą być również program InvestEU, Instrument Wsparcia Technicznego i Erasmus+.

Do tej pory jedynie stosunkowo niewielka liczba osób w wieku produkcyjnym weszła na unijny rynek pracy, ale oczekuje się, że liczba osób chcących wejść na ten rynek będzie rosnąć.

Szybka i skuteczna integracja na rynku pracy jest ważna zarówno z punktu widzenia społeczności przyjmujących, jak i osób uciekających przed wojną. Integracja umożliwia tym osobom odbudowanie swojego życia oraz dalszy rozwój umiejętności, a w ostatecznym rozrachunku przyczyni się do odbudowy Ukrainy.

W opublikowanych dziś wytycznych: opisano środki, które państwa członkowskie mogą wdrażać na podstawie dotychczas wyciągniętych wniosków i zgromadzonych najlepszych praktyk, w oparciu o wcześniejsze działania na szczeblu UE, aby

a. ułatwić integrację na rynku pracy osób przybywających z Ukrainy; oraz

b. zapewniać im dostęp do kształcenia i szkolenia zawodowego oraz edukacji dorosłych;

Dostęp do rynku pracy i szkoleń

W opublikowanych dziś wytycznych Komisja zachęca państwa członkowskie do:

a. zachęcanie osób przybywających do UE do rejestrowania się w publicznych służbach zatrudnienia;

b. uwzględnianie potrzeb osób uciekających przed wojną w pracy organów krajowych i służb zatrudnienia (np. zwrócenie szczególnej uwagi na kwestię dostępu kobiet do rynku pracy oraz do systemu opieki nad dziećmi i edukacji szkolnej; rekrutowanie osób w sektorach, w których brakuje pracowników, lub w których mogłyby one wspierać inne osoby przybywające z Ukrainy);

c. udzielanie wsparcia pracodawcom zatrudniającym osoby uciekające przed wojną oraz zapewnianie świadczeń na zakładanie przedsiębiorstw typu start-up; oraz

d. tworzenie programów wsparcia przedsiębiorczości dla nowo przybyłych;

Uznawanie istniejących umiejętności i inwestowanie w nowe umiejętności

W opublikowanych dziś wytycznych Komisja zachęca państwa członkowskie, aby:

umiejętności i kwalifikacje były doceniane, analizowane i odpowiednio szybko uznawane niezależnie od tego, czy dostępne są dokumenty potwierdzające. Może to obejmować wsparcie w tworzeniu CV, testowanie umiejętności i uzupełnianie brakujących kwalifikacji;

jak najszybciej zapewniono ukierunkowane możliwości zmiany i podnoszenia kwalifikacji, kształcenia i szkolenia zawodowego lub zdobywania praktycznego doświadczenia zawodowego. Wymaga to ścisłej współpracy z organizatorami kształcenia i szkolenia, partnerami społecznymi oraz sektorem prywatnym w celu zapewnienia, aby takie możliwości były adekwatne do potrzeb na rynku pracy i uzupełniały niedobory wykwalifikowanej siły roboczej;

umożliwiono szybki dostęp do systemu wstępnego kształcenia i szkolenia zawodowego, w tym praktyk zawodowych oraz przeanalizowano możliwości przedłużenia pobytów obywateli Ukrainy biorących udział w szkoleniach zawodowych, zwłaszcza młodych osób;

osobom dorosłym uciekającym przed wojną w Ukrainie zapewniono dostęp do kształcenia ogólnego, w tym kształcenia wyrównawczego, jak również możliwość zapisywania się do instytucji szkolnictwa wyższego.

Wsparcie z funduszy unijnych

Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym (FEAD) oraz Funduszu Azylu, Migracji i Integracji (FAMI). Pomocne mogą być również program InvestEU, Instrument Wsparcia Technicznego i Erasmus+.

W opublikowanych dziś wytycznych przedstawiono konkretne przykłady finansowanych ze środków unijnych projektów wspierających integrację na rynku pracy, jak np.:

finansowany w ramach EaSI (programu Unii Europejskiej na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych) projekt pobudzenia przyspieszonego działania (FAB), który realizowany jest w Austrii, Niemczech, Włoszech, Hiszpanii i Szwecji i polega na finansowaniu przyspieszonych ścieżek integracji na rynku pracy uchodźców i ich rodzin, ze szczególnym uwzględnieniem uchodźczyń;

realizowany w Belgii i finansowany ze środków EFS projekt „centrów walidacji umiejętności”, w których osoby z doświadczeniem zawodowym uciekające przed rosyjską napaścią na Ukrainę mogą uzyskać oficjalne i bezpłatne uznanie posiadanych umiejętności. Oficjalne uznanie przydaje się do udowodnienia umiejętności przed pracodawcą, wznowienia szkoleń lub uzyskania możliwości wykonywania danego zawodu.