Akt w sprawie Interoperacyjnej Europy, który wchodzi w życie ułatwi transgraniczną wymianę danych i przyspieszy transformację cyfrową sektora publicznego.

Akt ma zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia celów cyfrowej dekady UE, takich jak udostępnienie 100 % kluczowych usług publicznych w internecie do 2030 r. Interoperacyjność jest podstawową cechą funkcjonującego jednolitego rynku cyfrowego i przyczynia się do skuteczniejszego wdrażania cyfrowych cech polityki publicznej, od wymiaru sprawiedliwości po zdrowie po transport.

Obywatele, przedsiębiorstwa i administracje publiczne odniosą największe korzyści z nowego rozporządzenia, gdy korzystają z połączonych ze sobą cyfrowych usług publicznych, które wymagają transgranicznej wymiany danych. Przykłady takich usług obejmują wzajemne uznawanie dyplomów akademickich lub kwalifikacji zawodowych, wymianę danych dotyczących pojazdów w celu zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego, dostęp do danych dotyczących zabezpieczenia społecznego i zdrowia, wymianę informacji związanych z podatkami, cłami, akredytacją przetargów publicznych, cyfrowymi prawami jazdy, rejestrami handlowymi. Zgodnie z oceną skutków oczekuje się, że ustawa przyniesie oszczędności w wysokości do 5 mld EUR rocznie.

Ustawa będzie wdrażana za pomocą szeregu kluczowych środków:

• Ustanowienie wielopoziomowych ram współpracy skupiających najbardziej wysocy rangą praktyków administracji cyfrowej w państwach członkowskich, a także szeroką społeczność społeczeństwa obywatelskiego, ekspertów, pracowników akademickich i podmiotów lokalnych, w celu określenia wspólnego programu na rzecz interoperacyjności i zmieniającego się ekosystemu wspólnych rozwiązań interoperacyjnych. Ramy te będą sterowane przez Radę ds. Interoperacyjnej Europy i wspierane przez społeczność Interoperacyjnej Europy.
• Wprowadzenie obowiązkowych ocen interoperacyjności w celu stworzenia usług publicznych „interoperacyjnych już na etapie projektowania”. Pomoże to organom sektora publicznego zbadać i, w stosownych przypadkach, zająć się transgranicznymi aspektami interoperacyjności już na etapie projektowania nowych usług lub narzędzi. Komisja zapewni niezbędne wytyczne i wsparcie.
• Portal Interoperacyjna Europa – punkt kompleksowej obsługi zachęcający administracje publiczne do dzielenia się i ponownego wykorzystywania wysokiej jakości i niezawodnych rozwiązań interoperacyjnych.
• Wzmocnione mechanizmy wspierania innowacji i polityki, w tym szkolenia, piaskownice regulacyjne na potrzeby eksperymentów politycznych, publiczno-prywatne GovTech oraz projekty wspierające wdrażanie polityki w celu opracowania, przetestowania i zwiększenia skali rozwiązań.

Rozporządzenie ma zastosowanie do organów sektora publicznego, w tym instytucji i organów UE. Wdrożenie aktu w sprawie interoperacyjnej Europy będzie finansowane w ramach programu „Cyfrowa Europa” (DIGITAL).

Kolejne kroki

Zgodnie z harmonogramem określonym w rozporządzeniu większość przepisów będzie miała zastosowanie w ciągu 3 miesięcy od daty wejścia w życie.

W wyjątkowych przypadkach: 

• Od stycznia 2025 r. instytucje, organy i agencje europejskie oraz organy sektora publicznego będą przeprowadzać oceny interoperacyjności;
• Do stycznia 2025 r. państwa członkowskie wyznaczą właściwe organy krajowe 9 miesięcy od daty wejścia w życie rozporządzenia.

Kontekst ogólny

Interoperacyjność sektora publicznego to zdolność administracji do współpracy i zapewniania funkcjonowania usług publicznych w wymiarze transgranicznym, sektorowym i organizacyjnym. Odgrywa on kluczową rolę w projektowaniu bezpiecznego przepływu danych i unikaniu powielania wysiłków w sektorze usług publicznych. Podczas różnych kryzysów w ostatnich latach interoperacyjność sektora publicznego umożliwiła lepszą koordynację między państwami członkowskimi, mobilizację zasobów tam, gdzie były one najbardziej potrzebne, oraz szybkie sformułowanie wspólnych rozwiązań. 

Od lat 90. Komisja wspiera interoperacyjność między administracjami publicznymi za pośrednictwem europejskich ram interoperacyjności (EIF), szeregu planów działania i programów finansowania, takich jak IDA, IDABC, ISA, ISA2, a obecnie DIGITAL. Aby pomóc państwom członkowskim oraz instytucjom, organom i agencjom europejskim we wdrażaniu polityki interoperacyjności sektora publicznego, Komisja opracowała kompleksowy zestaw narzędzi i szkoleń, takich jak zestaw narzędzi EFI, Centrum Wsparcia SEMIC, platforma JoinUp i Akademia Interoperacyjnej Europy.  Oprócz tego Komisja stworzyła również inicjatywę „Inkubatora GovTech”, w ramach której rządy spotykają się w celu przyjęcia najlepszych rozwiązań opracowanych przez przedsiębiorstwa typu start-up i inne rządy w całej UE.

W kilku ocenach polityki interoperacyjności sektora publicznego wskazano na niedociągnięcia i wezwano do podjęcia działań. Państwa członkowskie w coraz większym stopniu podkreślały również potrzebę wzmocnienia europejskiej współpracy w zakresie interoperacyjności, m.in. poprzez deklaracje ministerialne podpisane w 2017 r. w Tallinie i w 2020 r. w Berlinie. Podobnie obywatele UE uczestniczący w Konferencji w sprawie przyszłości Europy wyrazili potrzebę zwiększenia interoperacyjności transgranicznej. Akt w sprawie Interoperacyjnej Europy stanowi bezpośrednią odpowiedź na te wezwania do działania.