Według prognozy gospodarczej z wiosny 2021 r. gospodarka unijna urośnie w tym roku o 4,2 proc. i o 4,4 proc. w roku 2022. Wzrost w strefie euro wyniesie w tym roku 4,3 proc., a w przyszłym – 4,4 proc. Stanowi to znaczną poprawę perspektyw wzrostu w porównaniu z zimową prognozą gospodarczą, przedstawioną przez Komisję w lutym 2021 r. Stopy wzrostu w poszczególnych krajach Unii będą nadal zróżnicowane, ale do końca 2022 r. wskaźniki gospodarcze we wszystkich państwach członkowskich powinny powrócić do poziomów sprzed kryzysu.

Gospodarka powraca na ścieżkę wzrostu, w miarę jak rośnie liczba wykonanych szczepień i rozluźniane są obostrzenia

Pandemia koronawirusa okazała się wstrząsem dla europejskiej gospodarki na niespotykaną dotąd skalę. W 2020 r. gospodarka UE skurczyła się o 6,1 proc., a gospodarka strefy euro – o 6,6 proc. Mimo że przedsiębiorstwa i konsumenci zasadniczo dostosowali się już do środków powstrzymujących rozprzestrzenianie się wirusa, to niektóre sektory nadal ponoszą straty, w szczególności turystyka i sektor usług dla osób fizycznych.

Ożywienie gospodarcze w Europie, które rozpoczęło się latem ubiegłego roku, zatrzymało się w czwartym kwartale 2020 r. i w pierwszym kwartale 2021 r. z powodu wprowadzenia nowych środków w zakresie zdrowia publicznego, mających ograniczyć wzrost liczby przypadków COVID-19. Oczekuje się jednak, że ożywienie gospodarcze w UE i w strefie euro nabierze szybszego tempa wraz ze wzrostem liczby osób zaszczepionych i złagodzeniem ograniczeń. Odbicie to będzie napędzane spożyciem prywatnym, inwestycjami i rosnącym popytem na eksport z UE ze strony umacniającej się gospodarki światowej.

W 2022 r. inwestycje publiczne mierzone jako odsetek PKB mają osiągnąć najwyższy poziom od ponad dziesięciu lat. Motorem tego wzrostu będzie Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) – będący kluczowym elementem inicjatywy NextGenerationEU.

Sytuacja na rynku pracy powoli się poprawia

Po początkowych trudnościach spowodowanych pandemią powoli poprawiają się także warunki panujące na rynku pracy. Zatrudnienie wzrosło w drugiej połowie 2020 r., a stopy bezrobocia spadły po osiągnięciu szczytowego poziomu w większości państw członkowskich.

Publiczne systemy wsparcia, m.in. te, które zasiliła Unia za pośrednictwem SURE, zapobiegły dramatycznemu wzrostowi stóp bezrobocia. Potrzeba jednak czasu, aby sytuacja na rynku pracy całkowicie się unormowała – przedsiębiorstwa nadal mają margines pozwalający na wydłużenie czasu pracy obecnych pracowników, zanim konieczne będzie zatrudnienie nowych osób.

Przewiduje się, że stopa bezrobocia w UE wyniesie 7,6 proc. w 2021 r. i 7 proc. w 2022 r. W strefie euro natomiast wyniesie ona 8,4 proc. w 2021 r. i 7,8 proc. w 2022 r. Wskaźniki te są nadal wyższe niż przed kryzysem.

Inflacja

Na początku tego roku inflacja gwałtownie wzrosła ze względu na wzrost cen energii oraz szereg czynników technicznych o charakterze tymczasowym, takich jak roczna korekta wag przypisanych towarom i usługom w koszyku konsumpcyjnym stosowanym do obliczania inflacji. Zauważalny skutek miało również wycofanie obniżki VAT i wprowadzenie podatku od emisji dwutlenku węgla w Niemczech.

W ciągu tego roku inflacja będzie podlegała znacznym wahaniom, gdyż zakładane ceny energii i zmiany stawek VAT generują widoczne zmiany w poziomie cen w porównaniu z tym samym okresem poprzedniego roku.

Przewiduje się, że inflacja w Unii wyniesie 1,9 proc. w 2021 r. i 1,5 proc. w 2022 r. Dla strefy euro prognoza ta przewiduje inflację na poziomie 1,7 proc. w 2021 r. oraz 1,3 proc. w 2022 r.*

Dług publiczny osiągnie poziom szczytowy w 2021 r.

Wsparcie publiczne dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw odegrało ważną rolę w łagodzeniu skutków pandemii dla gospodarki, ale doprowadziło do wzrostu zadłużenia państw członkowskich.

Łączny deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych wzrośnie w tym roku o około pół punktu procentowego – do 7,5 proc. PKB w UE, zaś w strefie euro – o około trzy czwarte punktu procentowego, do 8 proc. PKB. Przewiduje się, że w 2021 r. deficyt we wszystkich państwach członkowskich, z wyjątkiem Danii i Luksemburga, wyniesie ponad 3 proc. PKB.

Do 2022 r. łączny deficyt budżetowy ma jednak zmniejszyć się o połowę – do poziomu nieco poniżej 4 proc., tak w UE, jak i w strefie euro. Przewidywane jest także znaczne zmniejszenie liczby państw członkowskich, w których deficyt przekracza 3 proc. PKB.

Relacja długu publicznego do PKB w UE osiągnie w tym roku najwyższy poziom (94 proc.), a następnie nieznacznie spadnie – do 93 proc. w 2022 r. Zgodnie z prognozą wskaźnik zadłużenia w strefie euro będzie kształtował się podobnie: w tym roku wzrośnie do 102 proc., a następnie nieznacznie spadnie do 101 proc. w 2022 r.

Ryzyko towarzyszące perspektywom gospodarczym jest nadal wysokie, ale zostało już w dużej mierze zrównoważone

Ryzyko związane z perspektywami gospodarczymi jest wysokie i takie pozostanie tak długo, jak długo pandemia COVID-19 będzie wywierać wpływ na gospodarkę.

Zmiany w zakresie sytuacji epidemiologicznej, a także wydajność i skuteczność programów szczepień mogą okazać się lepsze lub gorsze, niż zakładano w centralnym scenariuszu obecnej prognozy.

Możliwe jest zarówno niedoszacowanie skłonności gospodarstw domowych do konsumpcji, jak również niedoszacowanie gotowości konsumentów do utrzymania wysokiego poziomu oszczędności ostrożnościowych.

Kolejny czynnik związany jest ze wsparciem rządowym – gdyby zostało ono wycofane przedwcześnie, mogłoby to zagrozić ożywieniu gospodarczemu. Z drugiej strony zbyt późne wycofanie środków wsparcia może doprowadzić do zakłóceń na rynku i powstawania barier utrudniających opuszczenie rynku przez nierentowne przedsiębiorstwa.

Wpływ trudnej sytuacji przedsiębiorstw na rynek pracy i sektor finansowy może okazać się większy, niż przewidywano.

Równocześnie silny wzrost gospodarczy w skali globalnej, a zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, może mieć korzystniejszy wpływ na gospodarkę europejską, niż oczekiwano. Silniejszy wzrost w USA może jednak zwiększyć rentowność amerykańskich obligacji skarbowych, co z kolei mogłoby wywołać nieuporządkowane korekty na rynkach finansowych, które w szczególności dotknęłyby gospodarki rynków wschodzących, charakteryzujące się wysokim poziomem zadłużenia w walutach obcych.

Wypowiedzi członków kolegium komisarzy:

Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw gospodarki służącej ludziom, powiedział: Choć to nie koniec problemów, perspektywy gospodarcze Europy są już o wiele korzystniejsze. Ze względu na wzrost odsetka osób zaszczepionych, luzowanie restrykcji i powolny powrót do normalnego życia poprawiły się prognozy gospodarcze dla UE i strefy euro na ten i przyszły rok. Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności pomoże odbudować gospodarkę i zapewni prawdziwy przełom w 2022 r., zwiększając inwestycje publiczne do najwyższego poziomu od ponad dziesięciu lat. Czeka nas jeszcze dużo ciężkiej pracy, a wiele zagrożeń będzie nam towarzyszyć tak długo, jak długo będzie trwała pandemia. Do czasu całkowitego ustabilizowania sytuacji będziemy dokładać wszelkich starań, aby zapewnić obywatelom ochronę i utrzymać działalność przedsiębiorstw.

Paolo Gentiloni, komisarz do spraw gospodarki, oświadczył: Europejska gospodarka zaczyna się uwalniać spod ciężaru COVID-19. Po słabym początku roku przewidujemy silny wzrost zarówno w 2021 r., jak i w 2022 r. Bezprecedensowe wsparcie budżetowe było – i nadal jest – niezbędne, aby pomóc europejskim pracownikom i przedsiębiorstwom przetrwać ten niespokojny czas. Powiązany z tym wsparciem wzrost deficytu i zadłużenia, ma osiągnąć najwyższy poziom w tym roku, a następnie zacznie się zmniejszać. Wpływ NextGenerationEU zacznie być odczuwalny w tym i w przyszłym roku, ale musimy dołożyć wiele starań – tak w Brukseli, jak i w państwach członkowskich – aby jak najlepiej wykorzystać tę historyczną szansę. Oczywiście utrzymanie szybkiego tempa szczepień w UE będzie miało kluczowe znaczenie dla zdrowia obywateli i dla stanu gospodarki. Bądźmy więc gotowi do działania.

Przebieg procedury

Prognoza gospodarcza z wiosny 2021 r. opiera się na szeregu technicznych założeń dotyczących kursów walutowych, stóp procentowych oraz cen towarów według stanu na 28 kwietnia 2021 r. W przypadku pozostałych danych źródłowych, w tym założeń dotyczących polityki publicznej poszczególnych państw, w prognozie uwzględniono informacje dostępne za okres do 30 kwietnia włącznie. Zakłada się w niej kontynuację strategii politycznych bez żadnych zmian, chyba że strategie zostały zapowiedziane w wiarygodny sposób i dostatecznie szczegółowo opisane.

W związku z ostatecznym przyjęciem rozporządzenia w sprawie RRF i osiągnięciem znacznych postępów, jeśli chodzi o przygotowanie planów odbudowy i zwiększania odporności, w wiosennej prognozie uwzględniono reformy i środki inwestycyjne określone w projektach tych planów dla wszystkich państw członkowskich. W chwili zakończenia prac nad prognozą szczegóły niektórych planów były wciąż jednak przedmiotem dyskusji w kilku państwach członkowskich. W takich przypadkach do zapisywania operacji związanych z RRF zastosowano roboczo uproszczone założenia, szczególnie w odniesieniu do profilu czasowego wydatków (przyjmowanych jako liniowe w całym okresie obowiązywania RRF), jak i ich struktury (zakłada się, że zostanie ona podzielona na inwestycje publiczne i transfery kapitałowe).