Dziesięć europejskich UE otrzymało znak misji UE w zakresie neutralnych dla klimatu i inteligentnych miast – jednej z misji UE w ramach programu „Horyzont Europa”.

Znak misji UE to ważny kamień milowy, który stanowi wyraz uznania dla miejskich planów osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2030 r. i ma na celu ułatwienie dostępu do finansowania publicznego i prywatnego na realizację tego celu.

Miasta, które otrzymały znak, to: Sønderborg (Dania), Mannheim (Niemcy), Madryt, Walencja, Valladolid, Vitoria-Gasteiz i Saragossa (Hiszpania), Klagenfurt (Austria), Kluż-Napoka (Rumunia) i Sztokholm (Szwecja).

Znak misji UE stanowi poświadczenie pomyślnego opracowania umowy w sprawie miasta neutralnego dla klimatu, w której przedstawiono ogólną wizję miasta w zakresie neutralności klimatycznej oraz która zawiera plan działania i strategię inwestycyjną. Miasta współtworzą swoje umowy w sprawie miasta neutralnego dla klimatu z lokalnymi zainteresowanymi stronami, w tym z sektorem prywatnym i obywatelami. W kwietniu 2023 r. pierwsza grupa miast przedstawiła swoje umowy, które zostały poddane przeglądowi przez Komisję przy wsparciu ekspertów, w tym z Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) i Wspólnego Centrum Badawczego (JRC). Po pozytywnym wyniku przeglądu miastom przyznaje się znak misji UE ułatwiający dostęp do finansowania unijnego, krajowego i regionalnego oraz do źródeł finansowania, w szczególności do inwestycji prywatnych.

Przedmiotowe dziesięć miast wskazuje innym kierunek do szybszego przeprowadzenia sprawiedliwej transformacji ekologicznej i cyfrowej, a także daje przykład sprzyjającego włączeniu społecznemu współtworzenia polityki na szczeblu lokalnym. Łącznie w misji UE w zakresie miast uczestniczy 100 miast z Unii oraz 12 dodatkowych miast z państw stowarzyszonych w ramach programu „Horyzont Europa”. 

Dalsze działania

Komisja, wraz z platformą misji, obecnie zarządzaną przez NetZeroCities, będzie nadal wspierała skuteczne wprowadzanie w życie umów w sprawie miasta neutralnego dla klimatu. Miasta, którym przyznano znak misji UE, mogą teraz wykorzystać go jako dowód zaufania dla swoich planów neutralności klimatycznej, zwłaszcza w kontaktach z publicznymi i prywatnymi podmiotami finansującymi. Komisja, za pośrednictwem platformy misji, będzie w dalszym ciągu wspierała miasta praktycznym doradztwem i programami finansowania, takimi jak pilotażowy program o wartości 32 mln euro, połączony z programem współpracy partnerskiej. Do 6 listopada można składać wnioski dotyczące kolejnego pilotażowego programu miast, którego wartość wyniesie 20 mln euro. 

Wszystkie miasta, które przedłożyły swoje umowy w sprawie miasta neutralnego dla klimatu, niezależnie od tego, czy przyznano im znak misji UE, otrzymują informacje zwrotne na temat obszarów, które mogą być dalej rozwijane przy wsparciu platformy misji. Komisja oczekuje, że w październiku 2023 r. otrzyma więcej umów do przeglądu.

Kontekst

Miasta odpowiadają za ponad 70 proc. światowych emisji CO₂ i zużywają ponad 65 proc. światowej energii. Działania miejskie są kluczowe dla łagodzenia zmiany klimatu i mogą znacząco przyczynić się do szybszej realizacji prawnie wiążącego zobowiązania, jakim jest neutralność klimatyczna całej UE do 2050 r., do osiągnięcia celu UE polegającego na ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych o 55 proc. do 2030 r., jak również do realizacji Europejskiego Zielonego Ładu. Misja UE w zakresie miast ma na celu wspieranie europejskich miast w osiąganiu neutralności klimatycznej, zapewnianiu obywatelom czystszego powietrza i bezpieczniejszego transportu, zmniejszaniu zatorów komunikacyjnych i ograniczaniu hałasu.

W kwietniu 2022 r. wybrano 100 miast z UE i 12 z państw stowarzyszonych w ramach programu „Horyzont Europa”. Wszystkie te miasta dążą do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2030 r. i testują innowacyjne podejścia międzysektorowe, w tym dotyczące zaangażowania obywateli, zarządzania zainteresowanymi stronami i zarządzania wewnętrznego. Dzięki temu będą one pełniły rolę centrów działań eksperymentalnych i innowacji, co umożliwi wszystkim europejskim miastom podjęcia podobnych działań do 2050 r.

Misja w zakresie miast jest jedną z pięciu misji UE w ramach programu „Horyzont Europa”, które oferują konkretne rozwiązania kilku z największych wyzwań społecznych. Misje mają ambitne cele i dążą do osiągnięcia konkretnych rezultatów do 2030 r. Pozostałe misje koncentrują się na przystosowaniu do zmiany klimatu, nowotworach, oceanach i wodach oraz na glebie. W lipcu 2023 r., w komunikacie pt. „Misje europejskie po dwóch latach: ocena postępów i dalsze działania”, Komisja zaproponowała uruchomienie dodatkowej misji dotyczącej nowego europejskiego Bauhausu.