Na konferencji prasowej inaugurującej 21. Europejski Tydzień Regionów i Miast komisarz do spraw spójności i reform Elisa Ferreira oraz przewodniczący Komitetu Regionów Vasco Alves Cordeiro wystąpili wspólnie, aby podkreślić kluczową rolę polityki spójności w zmniejszaniu negatywnego wpływu kryzysu energetycznego i zapewnianiu pomocy osobom uciekającym przed rosyjską wojną napastniczą przeciwko Ukrainie, a także przyjmującym je osobom i regionom.

Dzięki inicjatywie wsparcia przystępnej cenowo energii (SAFE) państwa członkowskie mogą obecnie wspierać małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) oraz gospodarstwa domowe znajdujące się w trudnej sytuacji, aby przeciwdziałać rosnącym cenom energii. W tym celu zaprogramowano i przeprogramowano już fundusze polityki spójności o wartości przekraczającej 725 mln euro. W części państw członkowskich plany te nie przybrały jeszcze swojej ostatecznej formy, ale szacuje się, że całkowita wartość środków SAFE może wynieść do 4 mld euro.

W ramach pakietów działania polityki spójności na rzecz uchodźców w Europie (CARE), których wartość wyniosła do 17 mld euro, państwa członkowskie przeprogramowały dotychczas około 1,3 mld euro, które przeznaczono na zakwaterowanie, ochronę zdrowia, nieruchomości mieszkalne, zatrudnienie, naukę szkolną oraz wsparcie medyczne, socjalne i psychologiczne dla uchodźców. Elastyczność zapewniona w ramach CARE zostanie utrzymana w okresie programowania na lata 2021–2027 i obejmie zaliczki w wysokości 5 % z tytułu większej płynności oraz 100 % współfinansowanie środków przez UE, co ułatwi integrację obywateli państw trzecich w okresie do 30 czerwca 2024 r. Co najmniej 30 % wydatków pokrytych z tych środków należy przeznaczyć na działania prowadzone przez samorządy terytorialne i organizacje społeczeństwa obywatelskiego.

Przykłady solidarności UE z Ukrainą

• W Polsce w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) oraz działania polityki spójności na rzecz uchodźców w Europie (CARE) udzielono wsparcia finansowego na utworzenie 10 oddzielnych lokali mieszkalnych w mieście Zamość, w pobliżu granicy polsko-ukraińskiej. W odpowiedzi na rosyjską agresję jeden z budynków został dostosowany, tak aby zapewnić odpowiednie warunki mieszkaniowe osobom uciekającym przed wojną w Ukrainie (zwłaszcza kobietom z dziećmi).
• W Niemczech na programy wsparcia dla uchodźców w Dolnej Saksonii przeznaczono 15 mln euro z EFRR oraz Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). W ramach projektu CARE sfinansowano kursy języka niemieckiego dla uchodźców, które ułatwiły uczestnikom integrację społeczną i przygotowały ich do potencjalnych szkoleń, studiów i pracy.

Przykłady wsparcia UE dla MŚP i gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji w walce z wysokimi cenami energii

• Słowacja wykorzystała już przydzielone w ramach polityki spójności środki finansowe o wartości ponad 650 mln euro na dopłaty uzupełniające w ramach narodowego programu wsparcia energetycznego, pomagając tym samym gospodarstwom domowym znajdującym się w trudnej sytuacji w opłaceniu rachunków za energię. Elementy programu rekompensują rosnące ceny gazu i koszty ciepła dla gospodarstw oraz przewidują specjalną rekompensatę cen energii dla małych odbiorców energii elektrycznej i gazu.
• Bułgaria przeznaczyła już 24,3 mln euro z zasobów polityki spójności na środki SAFE w celu wsparcia gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji.
• Rumunia przesunęła środki z EFS w wysokości ponad 50 mln euro na wsparcie gospodarstw w pokryciu rachunków za energię.

Obywatele również dostrzegają pozytywny wpływ projektów finansowanych przez UE!

Według wyników nowego badania Eurobarometr, opublikowanego przez Komisję, 39 proc. respondentów ma ogólną wiedzę na temat projektów finansowanych przez UE, co oznacza wzrost o 5 punktów procentowych w porównaniu z danymi sprzed 12 lat. 79 proc. osób z tych, które wiedzą o projektach finansowanych przez UE, uważa, że mają one pozytywny wpływ na regiony.

Kontekst

Polityka spójności jest główną polityką inwestycyjną UE i stanowi około jednej trzeciej budżetu UE (wieloletnie ramy finansowe). Celem tej polityki jest zmniejszanie różnic gospodarczych, społecznych i terytorialnych w UE.

W trakcie pandemii spowodowanej chorobą COVID-19 inicjatywa inwestycyjna w odpowiedzi na koronawirusa (CRII) umożliwiła państwom członkowskim przekierowanie środków niewydanych w latach 2014–2020 na wydatki nadzwyczajne, które obejmowały programy pracy tymczasowej, sprzęt cyfrowy do zajęć online, maski i inne środki ochrony osobistej, respiratory, a nawet i szczepionki. Dzięki tej inicjatywie przeprogramowano ponad 24 mld euro.

Pakiety CARE, których wartość wyniosła do 17 mld euro, pomogły krajom i regionom w zmniejszeniu obciążenia budżetów krajowych poprzez zaprogramowanie i przeprogramowanie środków z okresu programowania 2014–2020 w ramach polityki spójności w celu wsparcia uchodźców oraz przyjmujących ich osób i regionów. Elastyczność zapewniona w ramach CARE zostanie utrzymana w okresie programowania na lata 2021–2027 i obejmie zaliczki w wysokości 5 % z tytułu większej płynności oraz 100 % współfinansowanie środków przez UE, co ułatwi integrację obywateli państw trzecich w okresie do 30 czerwca 2024 r. Co najmniej 30 % wydatków pokrytych z tych środków należy przeznaczyć na działania prowadzone przez samorządy terytorialne i organizacje społeczeństwa obywatelskiego.

Inicjatywa SAFE pozwala na dalsze przekierowanie niewydanych środków na wsparcie MŚP oraz gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji, w szczególności tych dotkniętych negatywnymi skutkami wysokich cen energii, oraz na finansowanie mechanizmów zmniejszonego wymiaru czasu pracy w celu utrzymania zatrudnienia. Państwa członkowskie mogą wykorzystać do 10 proc. środków przydzielonych w ramach polityki spójności na walkę z ostrym wzrostem cen energii.

W dniach 9–12 października odbywa się w Brukseli 21. Europejski Tydzień Regionów i Miast. W wydarzeniu tym weźmie udział osobiście ponad 7 tys. uczestników, a w programie znajdzie się ponad 300 sesji z udziałem ponad tysiąca prelegentów z całej UE i spoza niej. Tematy tegorocznego Europejskiego Tygodnia Regionów to: przełamywanie barier we współpracy transgranicznej, lokalne transformacje energetyczne na rzecz bezpieczeństwa i zrównoważonego rozwoju, propagowanie innowacji społecznych, regiony w okresie transformacji poprzemysłowej, zatrzymanie talentów na rzecz wzrostu regionalnego oraz małe i średnie ośrodki miejskie napędzające wzrost.